در این مقاله کاشی‌های هفت‌رنگ با کاربرد لوح مزار از اواخر قرن دهم تا اوایل قرن سیزدهم هجری قمری که در دو زیارتگاه سلطان عطابخش و سلطان امیراحمد کاشان بر جای مانده، بررسی شده است. اولین نمونه متعلق به مزاری صندوقه‌ای از اواخر قرن دهم در دو رنگ‌مایۀ لاجوردی بر زمینه‌ای سفید است. از قرن یازدهم، دست‌کم چهار لوح مزار باقی مانده که با نقوش گیاهی بر زمینه‌ای به رنگ زرد تزیین شده‌اند و جالب توجه اینکه برخی از آن‌ها فاقد متن هستند. نمونه‌های اوایل سدۀ دوازدهم شامل تعدادی لوح قبر تشکیل‌شده از چهار کاشی خشتی است که قابی محرابی دارند. معدود آثار باقی‌مانده از دورۀ قاجار، یا از کاشی‌های آبی و سفید ساخته شده‌اند، یا از کاشی‌های هفت‌رنگ با نقوش گل‌فرنگ. تمام داده‌های پژوهش به‌صورت میدانی برداشت شده و به‌شیوۀ تفسیری‌تاریخی تحلیل شده‌اند. از مهم‌ترین مسئله‌های این مقاله، نحوۀ شکل‌گیری و تکامل کاشی هفت‌رنگ مزارهای کاشان و تفاوت فرمی و محتوایی آن با لوح‌های سفالین زرین‌فام اوایل صفوی این شهر است. یافته‌ها نشان می‌دهد که از لحاظ محتوایی، توجه به مرثیه‌سرایی فارسی چشمگیر بوده و جایگزین عبارت‌های عربی دوره‌های قبل شده است. از نظر فرمی نیز به‌سبب ظرفیت‌های نقاشانۀ کاشی هفت‌رنگ، تأکید بیشتری بر نقوش تزیینی گیاهی و هندسی رنگارنگ به چشم می‌خورد، درحالی‌که در نمونه‌های زرین‌فام، متن اهمیت بیشتری داشت.
)