واکاوی مؤلفه‌های مؤثر بر طبقه‌بندی آثار میراث معماری بر اساس رویکردها و سیاست‌های حفاظت در کشورهای اروپا

نوع مقاله : علمی مروری

نویسندگان

1 دانشجوی دکتری مرمت و احیای بناها و بافت‌های تاریخی، دانشکده معماری پردیس هنرهای زیبا، دانشگاه تهران

2 دانشیار، دانشکده معماری پردیس هنرهای زیبا، دانشگاه تهران

3 استاد دانشکده معماری و شهرسازی، دانشگاه علم و صنعت

چکیده

مدیریت و اولویت‌بندی حفاظت از آثار میراث معماری در ایران با توجه به فراوانی و کمبود منابع مالی، یکی از چالش‌های اساسی است. از سال 1309ش و تصویب قانون حفظ آثار ملی و عتیقات تاکنون، میراث معماری هیچ‌گاه با رویکرد حفاظت مبتنی بر اهمیت آثار، به‌صورت علمی و در یک چهارچوب مدون داوری و سطح‌بندی نشده‌اند. این موضوع باعث شده اصولی جامع برای مدیریت یکپارچه، وحدت‌ رویه در تصمیم‌گیری‌ها و اولویت‌بندی برای حفاظت از آثار نیز تدوین نشده باشد، درحالی‌که بیشتر کشورهای توسعه‌یافته یا در حال توسعه در این زمینه به چهارچوبی منطقی دست یافته‌اند. یکی از ابزارهای مدیریت حفاظت از میراث معماری در اروپا، طبقه‌بندی است. مطالعه و شناسایی نظام طبقه‌بندی در سیاست‌های کشورهای اروپایی به‌منظور دستیابی به یک الگوی کاربردی و تعمیم‌پذیر در سطح ملی، هدف اصلی این تحقیق است. اهداف و تأثیرگذاری مؤلفه‌ها بر سیستم طبقه‌بندی میراث معماری اروپا، پرسش‌ اصلی این تحقیق است که برای یافتن آن از طریق سندپژوهی و مطالعات کتابخانه‌ای، داده‌های موجود شامل قوانین، سیاست‌ها و تجربیات کشورها گردآوری شده و با رویکردی کیفی و با روش توصیفی‌تفسیری و تطبیقی تحلیل شده است. با توجه به یافته‌های پژوهش، دستیابی به سازوکاری مدیریتی بر اساس یک سیستم منظم و سلسله‌مراتبی از طریق طبقه‌بندی به‌منظور ارتقای سیاست‌های حمایت از منابع میراث و بهره‌مندی مقامات در حفاظت از میراث معماری هدف اصلی طبقه‌بندی بوده است و بر این اساس آثار میراث معماری به سه سطح ملی، منطقه‌ای و محلی طبقه‌بندی شده‌اند. رویکرد و نحوۀ‌ تصمیم‌گیری برای طبقه‌بندی، بر اساس نظر و مشورت صاحب‌نظران، متخصصان و مسئولان و با توجه به معیارها و مؤلفه‌های تأثیرگذار بر این فرایند شامل منحصربه‌فرد بودن آثار، اهمیت آن‌ها، شایستگی برای حفاظت، مالکیت و ویژگی‌های تاریخی، معماری، هنری، علمی، زیباشناختی و اجتماعی تعیین می‌شود. سیستم طبقه‌بندی در کشورهای اروپایی به‌عنوان مؤلفه‌ای مهم در توسعۀ اقتصادی و بهبود زندگی مردم در نظر گرفته شده است.

کلیدواژه‌ها


دروری، پل، و آنا مکفرسن. 1395. اصول حفاظت: سیاست ها و ارشادها برای مدیریت پایدار در محوطۀ تاریخی. ترجمۀ مهدی پیرحیاتی و آراسته ملاکین. تهران: انتشارات اول و آخر.
فدائی‌نژاد، سمیه، پرستو عشرتی، و پیروز حناچی. 1397. اصالت و یکپارچگی در حفاظت منظر فرهنگی. تهران: سازمان مطالعه و تدوین کتب علوم انسانی دانشگاه‌ها (سمت).
فیلدن، برنارد، و یوکا یوکیلهتو. 1382. ارزش‌گذاری به‌منظور حفاظت. ترجمۀ بهرام معلمی، فصلنامۀ عمران و بهسازی شهری. هفت‌شهر ۴ (12 و 13): 17ـ23.
 ـــــــــ . 1388. راهنمای مدیریت برای محوطه‌های میراث جهانی. ترجمۀ پیروز حناچی. چ۲. تهران: انتشارات دانشگاه تهران.
محمدمرادی، اصغر و دیگران. 1396. احیای بافت قدیم شهرها (مروری بر تجارب). چ۱. تهران: مؤسسۀ انتشارات دانشگاه تهران به سفارش معاونت معماری و شهرسازی وزارت راه و شهرسازی.
 یوکیلهتو، یوکا. 1394. تاریخ حفاظت معماری. ترجمۀ محمدحسن طالبیان و خشایار بهاری. چ۲. تهران: انتشارات روزنه. Act No. 20/1987. State Monument Preservation. Czech National Council. https://www.mkcr.cz/assets/ministerstvo/zakon-o-statni-pamatkove-pe-egrave_i_eng_final.pdf (Accessed August 31, 2020).
 Chubinashvili, G. 2008. Law of Georgia on cultural heritage protection. Editor: Dimitri Tumanishvili. National Research Centre for History of Georgian Art and Monument Protection. Tbilisi, Ministry of Culture, Monument Protection and Sport.
 Clark, Kate. 2008. Valuing the Heritage of the Channel Islands: An initial assessment against World Heritage Site criteria and Public Value criteria. Jersey Heritage. https://www.gov.je/sitecollectiondocuments/planning%20and%20building/r%20valuingtheheritageofjersey%2020080801%20sh.pdf (Accessed July 07, 2020).
 Cosovic, M., Amelio, A., and Junuz, E. 2019.  Classification Methods in Cultural Heritage. VIPERC@IRCDL: 13-24.
 Council of Europe. 1975. European Charter of the Architectural Heritage. https://rm.coe.int/090000168067c186 (Accessed October 05, 2020).
 Council of Europe. 1976. Concerning the adaptation of laws and regulations to the requirements of integrated conservation of the architectural heritage. The Committee of Ministers (76/28). http://rm.coe.int/09000016804d21d6 (Accessed October 05, 2020).
 Council of Europe. 1985. Convention for the Protection of the Architectural Heritage of Europe. European Treaty Series - No. 121, Granada. https://rm.coe.int/168007a087 (Accessed October 05, 2020).
 Council of Europe. 2018a. Cultural Heritage Policy in Greece. https://www.coe.int/en/web/herein-system/greece (Accessed September 01, 2020)
 Council of Europe. 2018b. Cultural Heritage Policy in Germany. https://www.coe.int/en/web/herein-system/germany (Accessed September 01, 2020)
 Council of Europe. 2018c. Cultural Heritage Policy in Belgium. https://www.coe.int/en/web/herein-system/belgium-wallonia (Accessed September 05, 2020)
 Council of Europe. 2018d. Cultural Heritage Policy in Czech. https://www.coe.int/en/web/herein-system/czech-republic (Accessed August 29, 2020).
 Council of Europe. 2018e. Cultural Heritage Policy in Solvak Republic. https://www.coe.int/en/web/herein-system/slovak-republic (Accessed August 29, 2020).
 Council of Europe. 2018f. Cultural Heritage Policy in Georgia. https://www.coe.int/en/web/herein-system/georgia (Accessed August 29, 2020).
Council of Europe. 2021. HEREIN System. https://www.coe.int/en/web/herein-system/about (Accessed June 05, 2021)
Donnelly, K.J. 2011. Safeguarding Northern Ireland’s Listed Buildings. Northern Ireland Audit Office, Published by TSO.
Drury, Paul. 2013. Conservation: An Evolving Concep, The Building Conservation Directory. http://www.buildingconservation.com/articles/conservation/conservation.htm (Accessed May 24, 2020). 
Greece. Law No. 3028. June 28, 2002. On the Protection of Antiquities and of the Cultural Heritage in General. https://norwinst.w.uib.no/files/2017/03/Antiquities-Law-of-Greece_3028en.pdf (Accessed August 30, 2020).
 Harpring, Patricia. 2019. Categories for the Description of Works of Art (CDWA), list of Categories and Definitions. J. Paul Getty Trust & College Art Association, Inc. http://www.getty.edu/research/publications/electronic_publications/cdwa/definitions.html (Accessed April 19, 2020).
Hassler, U., Algreen-Ussing, G., & Kohler, N. 2004. Cultural heritage and sustainable development in SUIT, Sustainable development of urban historical areas through an active integration within towns. Brussel: European Commission.
Hjørland, Birger. 2017. Classification. Knowledge Organization 44, (2): 97-128. Available in ISKO Encyclopedia of Knowledge Organization, eds: Birger Hjørland and Claudio Gnoli. http://www.isko.org/cyclo/classification (Accessed March 31, 2020).
 Hua, Sun. 2010. World Heritage Classification and Related Issues-A Case Study of the Convention Concerning the Protection of the World Cultural and Natural Heritage. Procedia Social and Behavioral Sciences, Elsevier Ltd (2) 6954–6961.
Kurniawan, H., Salim, A., Suhartanto, H., Hasibuan, Z.A. 2011. E-cultural heritage and natural history framework: an integrated approach to digital preservation. In: International Conference on Telecommunication Technology and Applications, IACSIT Press (5): 177–182.
 Law No. 107/2001, 8 September. Establishes the basis for the policy and regime for the protection and enhancement of cultural heritage .Lisbon, Portugal: Diário da República. https://data.dre.pt/eli/lei/107/2001/09/08/p/dre/pt/html (Accessed June 04, 2020).
 Law of Georgia No. 1330/2013, 25 September. https://matsne.gov.ge/en/document/download/21076/8/en/pdf (Accessed August 29, 2020).
Llamas, Jose; Pedro M. Lerones; Roberto Medina; Eduardo Zalama; Jaime Gómez-García-Bermejo. 2019. Classification Methods in Cultural Heritage. Appl. Sci. 7, (10): 992.
Lopes, Ana Rita Marques Marinho Hierro. 2015. Safeguarding heritage: classification and communication, DRCN Internship Report, Faculty of Arts of the University of Porto, Portugal.
Lopes, Flávio .1994. Património,Informar para Proteger. Lisboa.
 Lovell, David. 2017. Enriching the List.70th Anniversary of the 1947 Town and Country Planning Act. Historic England, Heritage Online Debate, (3). https://historicengland.org.uk/whats-new/debate/recent/town-and-country-planning-act-70th-anniversary/enriching-the-list (Accessed April 22, 2020).
 Mai, Jens-Erik. 2011, The modernity of classification, Journal of Documentation, 67 (4): 710-730.
 Mai, Jens Erik. 2004. Classification in context: Relativity, reality, and representation. Knowledge Organization 31 (1): 39-48.
Mays, Deborah 2017. The Mother of All Planning Acts. 70th Anniversary of the 1947 Town and Country Planning Act. Historic England, Heritage Online Debate, (3). https://historicengland.org.uk/whats-new/debate/recent/town-and-country-planning-act-70th-anniversary/mother-of-all-planning-acts (Accessed April 22, 2020).
 Pickard, Robert (Ed.). 2001. Policy and Law in Heritage Conservation. London: Council of Europe, Spon Press.
 Principles of selection for listing building, department of media, culture and sport. 2010. https://www.quoterack.co.uk/documents/Principles-of-selection-for-listing-buildings.pdf (Accessed May 15, 2020).
 Remondino, Fabio. 2011. Heritage Recording and 3D Modeling with Photogrammetry and 3D Scanning. Remote Sens. 3 (6): 1104-1138.
 Ringbeck, Birgitta. 2017. Monument Protection in Germany. 70th Anniversary of the 1947 Town and Country Planning Act. Historic England, Heritage Online Debate, (3). https://historicengland.org.uk/whats-new/debate/recent/town-and-country-planning-act-70th-anniversary/monument-protection-in-germany (Accessed April 22, 2020).
 Spanish Historical Heritage Law. 16/1985. Official State Gazette, No. 155, Ref. BOE-A-1985-12534. https://www.eui.eu/Projects/InternationalArtHeritageLaw/Documents/NationalLegislation/Spain/law16of1985.pdf (Accessed August 30, 2020).
 Stevens, James, 2017. The 1947 Act: Winners and Losers, 70th Anniversary of the 1947 Town and Country Planning Act. Historic England, Heritage Online Debate, (3). https://historicengland.org.uk/whats-new/debate/recent/town-and-country-planning-act-70th-anniversary/1947-act-winners-losers (Accessed April 25, 2020).
Structure Plan for Maltese Islands 1990. Ministry for Development of Infrastructure, Beltissebh, Malta. https://www.um.edu.mt/library/oar/bitstream/123456789/34196/1/Structure_plan_for_the_Maltese_islands_written_statement_November_1990.pdf (Accessed August 31, 2020).
 Tunnicliffe, Sarah. 2017. 70th Anniversary of the 1947 Town and Country Planning Act. Historic England, Heritage Online Debate, (3). https://historicengland.org.uk/whats-new/debate/recent/town-and-country-planning-act-70th-anniversary (Accessed April 22, 2020).
 UNESCO.2017. Operational Guidelines for the Implementation of the World Heritage Convention. World Heritage Committee, (WHC.17/01: 12 July 2017).