1
استادیار، دانشکده معماری و شهرسازی، دانشگاه هنر اسلامی تبریز
2
دانشیار، دانشکده معماری و شهرسازی، دانشگاه هنر اسلامی تبریز
3
دانشجوی دکتری شهرسازی اسلامی، دانشکده معماری و شهرسازی، دانشگاه هنر اسلامی تبریز
چکیده
منظر صوتی شاخه‌ای جدید از مطالعات شهری است که در کنار کمیات صوت، به کیفیت صدای شنیده‌شده نیز می‌پردازد. منظر صوتی مفهومی ذهنی و ادراکی است و از همین رو شاخصه‌های متعددی در کیفیت آن دخیل هستند که به‌طور کلی به دو دسته مؤلفه‌های عینی و ذهنی تقسیم می‌شوند. تراز فشار صوت مهم‌ترین مؤلفۀ عینی است و در ارتباط مستقیم با بلندی ادارکی صدا و آسایش صوتی در ارتباط قرار می‌گیرد. پژوهش حاضر در پی آن است که مشخص کند مقادیر تراز فشار صوت و همچنین مدت‌زمان مواجهه با صدای بازار در سراهای بازار تبریز به چه صورتی در مطلوبیت ادراکی مناظر صوتی آن فضاها اثرگذار هستند. مقادیر تراز فشار صوت در سه سرای حاج حسین‌قلی قدیم و میانی و میرزامحمد اندازه‌گیری شده و کیفیت ادارکی افراد حاضر در این فضاها از مناظر صوتی آن‌ها ارزیابی شده است. با تحلیل همبستگی و تطبیق یافته‌های تحقیق با علوم بالادست، نحوۀ اثرگذاری اندازۀ تراز فشار صوت، مدت و علت حضور در بازار در کیفیت ذهنی منظر صوتی مشخص شده است. نتایج حاکی از آن هستند که هر سه سرای مورد مطالعه به‌لحاظ عینی جزء فضاهای آرام و آسوده هستند. اما هرچه مدت‌زمان مواجهه با صدای بازار بیشتر می‌گردد، از میزان آسایش صوتی و مطلوبیت منظر صوتی کاسته می‌شود. حفره‌های معماری و مصالح جدارۀ سراها سبب می‌شود مقادیر تراز فشار صوت پایین باشد. اما صداهای ناخواسته که بروز ناگهانی و شدت صدای نسبتاً بالا دارند، باعث اخلال در آرامش صوتی شده و اثر سوء در کیفیت منظر صوتی دارند. لذا ضروری است در مطالعۀ مناظر صوتی فضاهای آرام شهری، به مؤلفه‌ای تحت عنوان وضوح صدای شهری نیز توجه شود. این مسئله در خصوص افرادی که مدت‌زمان طولانی‌تری در مواجهه با یک منظر صوتی خاص قرار دارند، از اهمیت بیشتری برخوردار است.
)