آموزش تاریخ معماری ایران و جهان، امروزه در دانشکده‌های معماری، هنوز با هدف شناخت بیشتر فرآورده‌های معماری گذشته انجام می‌شود؛ و محتوا و روش تدریس آن، رابطۀ روشنی با معماری امروز و فردای دانشجویان نمی‌یابد. با آنکه حجم بیشتر واحدهای درسی در آموزش معماری به‌درستی برای آموزش «طراحی معماری» سامان یافته است، دو کاستی جدی در آن دیده می‌شود: کم‌توجهی به گام «برنامه‌ریزی» برای طراحی، و بی‌توجهی به چگونگی بهره بردن از درس تاریخ معماری برای طراحی کارکردهای مختلف معماری؛ که پیامد آن بر آیندۀ شغلی دانشجویان مؤثر است. این مقاله در پیتدوین هدف و روشی بسامان برای آموزش تاریخ معماری است؛ و اینکه بررسی پیشینه و گذشتۀ معماری ایران و جهان چه سودی در آموزش طراحی معماری دارد؟ و چگونه می‌توان از معماری گذشته برای معماری امروز و آینده،درس آموخت و آموزش داد؟ این مقاله در شمار پژوهش‌های استدلال منطقی با رویکرد تحلیلی تفسیری جای دارد. فرضیۀ مقاله این است که در معماری، آنچه زمان بر آن می‌گذرد و به تاریخ می‌پیوندد، «روش ساخت» است، و آنچه فراتر از زمان است، «روش طراحی» یا «چگونگی سامان‌دهی فضا»ست. گمان می‌رود با همۀ پافشاری‌هایی که بر فاصله گرفتن از گذشتۀ معماری می‌شود، هنوز هم نمونه‌ها و درس‌های ارزشمندی از طراحی را می‌توان از تاریخ معماری آموخت. «الگوهای فضایی» و «الگوهای سامان‌دهی فضایی»، تجربه‌های طراحی گذشتگان هستند که تحلیل آن‌ها در تدریس طراحی معماری به کار می‌آید. در این نوشته، ابتدا به نمونه‌ای از چنین الگوهایی اشاره و سپس راهبردی برای تدریس تاریخ معماری ارائه می‌شود؛ به‌گونه‌ای که در راستای کاربردی کردن آن برای درس طراحی معماری باشد.
)