بازیابی طرح و بازخوانی باغ‌های ناشناخته ایران نمونه موردی: باغ نشاط نیشابور

نویسندگان

1 دانشگاه هنر اصفهان

2 دانشگاه شهید بهشتی

چکیده

تحقیق در انواع آثار تاریخی حوزۀ معماری، به‌مثابۀ «پدیدۀ کالبدی‌اجتماعیِ پیچیده»، نیازمند رویکرد و روشی خاص‌ است‌ که محصولی تبیینی ـ روایی از آن اثر را به ‌دست می‌‌دهد. باغ ‌ایرانی نیز پدیده‌ای تاریخی‌فرهنگی و کالبدی ‌است ‌که شاهد مصادیق گوناگون آن در طول تاریخ ایران هستیم. مطالعه در مصداق‌های باغ ‌ایرانی، به‌نحوی ‌که زوایا و لایه‌های متفاوتِ باغ‌سازی ایرانی را بر ما روشن‌کند، می‌تواند موضوع‌های متعدد پژوهشی ‌را پیش‌ رو گذارد که از اولویت‌های امروزِ مطالعات معماری ایران ‌است. ‌پژوهش‌های همه‌جانبه و جامع در مصادیق باغ‌های ‌ناشناخته و در شرف نابودیِ متأخر، از مواردی ‌‌است‌ که به ‌تعمیق دانش ما از باغ‌ ایرانی یاری می‌رساند. باغ‌ نشاط نیشابور یکی از مصادیق دوران تحول از سنت به ‌تجدد در باغ‌سازی ایرانی است‌که هم‌اکنون درچارچوب پژوهشی با هدف شناخت زوایای مختلف و حصول روایتی جامع از آن، با رویکردی کل‌نگر مبتنی بر روش‌ میدانی و تاریخ‌ شفاهی، درکنار سایر منابع، در حال انجام است، بخشی از این تحقیق‌ که به ‌‌مستندسازی، بازیابی و بازخوانی طرح باغ مربوط می‌شود، موضوع مقالۀ حاضر است ‌که بر مبنای دو پرسش اساسی، یکی پرسش از طرح کالبدی و چگونگی فضای باغ و دیگری پرسش از روش تحقیق مناسب برای چنین مصادیقی، با توجه به ‌امکانات و محدودیت‌هایی‌ که دارند، ساختار یافته ‌است. بنابراین، مقاله با محور بازیابی طرح، بازخوانی و تفسیر طرح و شناخت فضای ‌باغ، هم‌زمان روش ‌تحقیق مناسب را نیز تبیین می‌‌کند و در نهایت، روایتی از باغ‌سازی را به‌مثابۀ صحنۀ نمایشی شامل سه اپیزود ارائه می‌دهد.

کلیدواژه‌ها