در شهرهای ایرانی همواره نوع جهان‌بینی حاکم بر شکل‌گیری فضاهای کالبدی شهر تاثیرگذار بوده‌است. از اوائل دوران صفویه، زمان حکومت شاه‌طهماسب، ایجاد مجموعه‌های‌سلطنتی در کنار میدانی وسیع در دستورکار قرار‌گرفت. در روزگار حکومت شاه‌عباس‌اول برای نخستین‌بار پس از اسلام، با طراحی‌شهری روبرو‌می‌شویم. محل‌انتخابی برای ساختارهای‌نوین، در خارج از شهرهای‌کهن و یا درجای‌جدیدی بود و استفاده‌هدفمندی از منظر و معماری، به‌منظور القای دیدگاه حاکمیت، مدنظر‌بود. میدان در دولت‌صفوی مهم‌ترین نماد و نمود اِعمال‌قدرت بوده‌است و نیز مرکزی برای نمایش و به‌رخ‌کشیدن قدرت‌اقتصادی و مذهبی. پادشاهان‌صفویه، به‌ویژه شاه‌عباس علاقه زیادی به‌ایجاد میدان‌های‌باشکوه از خود نشان‌می‌دادند. پژوهش حاضر با این فرضیه که نظام‌اندیشه‌ای صفویان در سایر نقاط‌کشور، به جز پایتخت نیز تاثیر خود را داشته‌است، پس از نگاه به میدان‌های قزوین و نقش‌جهان، به بررسی میدان‌گنجعلی‌خان در‌شهر حاکم‌نشین‌کرمان می‌پردازد. گنجعلی‌خان‌زیک، حاکم‌منتخب شاه‌عباس برای کرمان، با الهام از این خط‌مشی، میدان و مجموعه گنجعلی‌خان را بناکرد و روح‌تازه‌ای به شهرکرمان دمید. محل‌ساخت مجموعه، برخلاف روش شاهان‌صفوی، در مرکزشهرکهن بود و برای ایجادآن بناهای زیادی خریداری و ویران شدند. این نوشتار با بررسی اسناد، پژوهش‌های پیشین و برداشت‌های‌میدانی به میدان‌های‌صفوی قزوین، نقش‌جهان و گنجعلی‌خان می‌پردازد تا تاثیر انگیزه و باور حاکم در ساخت‌آن‌ها را، به مدد فضا، معماری، کاربری و آیین‌های برگزارشده، بررسی‌نماید و با تاکید بر میدان‌گنجعلی‌خان و مجموعه آن، ثابت‌کند که الگوهای‌معماری و منظرشهری هم‌زمان با سیاست‌های حکومت‌صفوی، در حال تکامل بودند و به این نتیجه‌می‌رسد که میدان‌گنجعلی‌خان با وجود تناسبات‌کوچکتر و کاربری‌های متفاوت نسبت به میدان‌های شاهی، نمونه‌ای کامل و منحصربه‌فرد از میادین دوره صفویه و متاثر از منش‌گنجعلی‌خان بوده است.
)