کاخ استانداری خوزستان؛ تاریخ‌نگاری یک بنای معاصر

نوع مقاله : علمی پژوهشی

نویسندگان

1 گروه معماری، دانشکده عمران و معماری، دانشگاه شهید چمران اهواز

2 پژوهشگر مستقل

3 'دانش آموخته مطالعات معماری ایران، پژوهشگر مستقل

چکیده

کاخ استانداری خوزستان بنایی متعلق به عصر پهلوی اول است، اما سیمای موجود بنا به سبک معماری رایج در عصر پهلوی دوم شبیه‌تر است. مقاله حاضر این تناقض را به بحث گذارده و با استفاده از روش پژوهش تاریخی به کندوکاو در گذشتة بنا و روشن کردن سیر تحولات آن پرداخته و اطلاعات تازه‌ای درباب این بنای کمترشناخته عرضه می‌کند. مطابق نتایج تحقیق حاضر بنای کاخ استانداری بی‌تردید در عصر پهلوی اول ساخته و مورد بهره‌برداری قرار گرفته، اما در اوایل سال‌های 1330 تعمیرات و تغییرات اساسی و گسترده‌ای در بنا به عمل می‌آید. معمار این تغییرات سه تن از معماران برجسته تاریخ معماری معاصر ایران، یعنی محسن فروغی، علی صادق و کیقباد ظفربختیار بودند و طرح آن زیر نظر مستقیم فروغی و صادق اجرا گردید. در این بازسازی فروغی و صادق سیمای باغ و منظر پیرامون کاخ پهلوی اول را به کل تغییر دادند. طرح بنا و باغ پیرامون آن از طرح‌های فرنگی‌مآب رایج در اواخر قاجار-اوائل پهلوی به طرحی ملهم از معماری باغ ایرانی و بنایی مدرن با اشاراتی به معماری ایرانی تغییر یافت. قاعدتا موفقیت این تجربه در انتخابِ چند سال بعدِ فروغی برای عمارت کاخ تازه تأسیس نیاوران بی‌تاثیر نبود. در نوسازی کاخ علاوه بر جنبه‌های معماری، طراحی و اجرای تأسیسات با شیوه‌های مهندسی جدید نیز حائز اهمیت است. سیستم گرمایش کاخ، که امروزه از بین رفته، را شرکت بوتان و سیستم سرمایش آن را مهندس مهدی بازرگان، مهندس تأسیسات و فعال سیاسی مشهور معاصر، طراحی کردند.