باز شناخت اصالت در حفاظت و مرمت آثار تاریخی- فرهنگی با استناد به آراء اندیشمندان در قرن 19 و20 میلادی

نوع مقاله : علمی مروری

نویسندگان

1 دانشجوی دکتری، دانشکده حفاظت و مرمت، دانشگاه هنر

2 استادیار، پژوهشگاه میراث‌فرهنگی، وزارت میراث‌فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی

چکیده

از آنجایی که اصالت از بنیادی ترین مفاهیم در فلسفه حفاظت - مرمت و مداخله حفاظتی _ مرمتی متاثر از نوع رویکرد به اصالت است و از دیگر سوی این مفهوم در طول تاریخ حفاظت با سایر مفاهیم مرتبط با آن چون ارزش، تمامیت و نیت خالق اثر رابطه تنگاتنگی داشته است در این مقاله کوشیده‌ایم این مفهوم را در قرن و 19 و 20 باز شناسیم. از این رو، مقاله حاضراز طریق بازخوانی و وا کاوی تاریخ حفاظت و مرمت از یک سو و دیدگاه‌های صاحبنظران از دیگر سو، با بهره‌گیری از روش تحقیق کیفی و راهبرد تحلیل محتوا، در پی بازشناخت اصالت و تعیین رویکردهای مختلف به آن در طول تاریخ حفاظت و مرمت است. در این پژوهش با بررسی تاریخ حفاظت توانستیم رویکرد به اصالت را، فارغ از سیر تاریخی، در قالب سه رویکرد عمده دسته بندی نماییم. رویکرد اول، قائل به اصالتِ مولفه هایی ثابت در اثر است. در حقیقت رویکرد اول در شئ به جستجوی امری ثابت پرداخته است. امری که در ضمن تغییر و تحول اثر، استمرار می‌یابد و در نتیجه این امر مستمر را واجد ارزش، لازمه اصالت و مستحق حفاظت دانسته است. این که چه چیزی موضوع تداوم و استمرار دانسته می‌شود، مستقیماً به بنیان‌های اندیشه‌ای و مبانی نظری پشتیبان آنها و آنچه از نظرشان ارزشمند بوده است مرتبط می‌گردد.رویکرد دوم اصالت را با تاریخمندی اثر گره می‌زند که می‌توان از آن به عنوان اصالت فرآیندی نام برد و سرانجام رویکرد سوم رویکردی است ناظر محور ( مخاطب محور) که در جریان شناخت و ارزیابی اثر، با اولویت بخشی به ناظر به جای اولویت دادن به اثر تاریخی، در تشخیص اصالت، رویکرد ناظر را مبنای قضاوت درباره اصالت اثر قرار می‌دهد .

کلیدواژه‌ها


ـ آدینه، علی، و مهدی رازانی. 1382. چزاره برندی و اندیشه‌های نوین مرمت. دوفصلنامۀ مرمت و پژوهش 3 (2): 17ـ26.
ـ ارژمند، محمود، و احمد امین‌پور. 1394. نقش مرمتگر در مرمت ابنیۀ حوزۀ فرهنگ و تمدن اسلامی؛ تأملی بر مبانی رویکردهای مرمتی در دانش مرمت بر اساس عامل انسانی مرمت. فصلنامۀ پژوهش‌های معماری اسلامی، ش. 9: 98ـ112.
ـ برندی، چزاره. 1388. تئوری مرمت. ترجمۀ پیروز حناچی. تهران: دانشگاه تهران.
ـ بصیری، سمیه. 1392. تبیین مفهوم تمامیت در حوزۀ آثار موزه‌ای از منظر مدیریت حفظ فرایند ارتباط متقابل اثر ـ مخاطب ـ محیط. پایان‌نامۀ دکتری، دانشگاه هنر اصفهان.
ـ پورجعفر، محمدرضا. 1388. مبانی بهسازی و نوسازی بافت قدیم شهرها. تهران: پیام.
ـ حناچی، پیروز، و یلدا شاه‌تیموری. 1400. توسعۀ چهارچوب مفهومی استفادۀ مجدد سازگار به‌عنوان راهبردی پایدار در حفاظت از بناهای میراثی. دوفصلنامۀ مطالعات معماری ایران، ش. 19: 25ـ45.
ـ رازقی، علیرضا، و پروانه اسلامی. 1384. اصالت در مرمت. در مجموعه مقالات هشتمین همایش حفاظت و مرمت اشیاء تاریخی فرهنگی: 232ـ238.
ـ رضازاده اردبیلی، مجتبی. 1395. مرمت آثار معماری. تهران: دانشگاه تهران.
ـ سامانیان، صمد، مهدی حجت، و عادله محتشم. 1396. واکاوی تاریخی و انتظام زمانمند ارزش‌ها در حفاظت و مرمت آثار تاریخی ـ فرهنگی با استناد به آراء اندیشمندان و اسناد جهانی. تاریخ و فرهنگ، ش. 98: 9ـ36.
ـ شیروانی، مریم. 1395. بازشناسی نقش ارزش در اتخاذ رویکرد حفاظتی آثار تاریخی در سایت موزه‌های سنگی: مطالعۀ موردی سایت موزۀ تخت جمشید. پایان‌نامۀ دکتری، دانشگاه هنر اصفهان.
ـ صالحی، ابوذر. 1394. هویت مکان‌‌های تاریخی در بستر تغییر (تبیین مبانی نظری مواجهۀ مکان‌‌های تاریخی با تغییر). پایان‌نامۀ دکتری. دانشگاه هنر اصفهان.
ـ طالبیان، محمدحسن. 1384. مفهوم اصالت در حفاظت از محوطه‌های میراث جهانی (تجاربی از دورانتاش اصالت مبتنی بر حفاظت). پایان‌نامۀ دکتری، دانشگاه تهران.
ـ طباطبایی، زهره. 1393. مدل درک و دریافت ارزش‌های زیبایی‌شناسی و هنری جهت حفاظت از میراث هنری (بر اساس رهیافت‌های فلسفی ملاصدرا و هرمنوتیک فلسفی گادامر). پایان‌نامۀ دکتری. دانشگاه هنر اصفهان.
ـ طبسی، محسن، و حبیب‌الله آیت‌اللهی. 1383. نگاهی به زندگی‌نامه و آثار جان راسکین. فصلنامۀ هنر، ش. 62: 122ـ144.
ـ عباس‌زاده، ظفر، اصغر محمدمرادی، و الناز سلطان‌احمدی. 1394. نقش ارزش‌های میراث معماری و شهری در توسعۀ گردشگری فرهنگی، مطالعۀ موردی: بافت تاریخی ارومیه. فصلنامۀ مطالعات شهری، ش. 4: 77ـ90.
ـ علیزاده، سیامک. 1385. اصالت و نقش آن در حفاظت و مرمت میراث فرهنگی. پایان‌نامۀ دکتری. دانشگاه هنر.
ـ فدائی‌نژاد، سمیه، پرستو عشرتی، و پیروز حناچی. 1397. اصالت و یکپارچگی در حفاظت منظر فرهنگی. تهران: سمت.
ـ فدائی‌نژاد، سمیه، و پرستو عشرتی. 1393. وا‌کاوی مؤلفه‌های بازشناخت اصالت در حفاظت میراث فرهنگی. نشریۀ هنرهای زیبا ـ معماری و شهرسازی ۱۹ (4): 77ـ۸۶.
ـ فلامکی، محمدمنصور. 1397. باززنده‌سازی بناها و شهرهای تاریخی. تهران: دانشگاه تهران.
ـ کلینی، فرحناز، و بهنام پدرام. 1386. زیبایی‌شناسی در مرمت. نشریۀ مرمت و پژوهش، ش. 4: 33ـ46.
ـ مونوز ویناس، سالوادور. 1389. نگرۀ نگاهداشت معاصر. ترجمۀ فرهنگ مظفر و دیگران. اصفهان: گلدسته.
ـ میرفخرایی، وحیده. 1387. سیر تحول و ضرورت مرمت و بازسازی اشیاء تاریخی. تهران: سبحان نور.
ـ نژاد ابراهیمی، احمد، محمدرضا پورجعفر، مجتبی انصاری، و پیروز حناچی. 1392. ارزش و ارتباط آن با رویکرد مداخله در آثار تاریخی. دوفصلنامۀ مرمت و معماری ایران، ش. 6: 79ـ98.
ـ وحیدزاده، رضا. 1392. بازشناسی فرهنگ بومی آفرینش هنری در بستر حفاظت آثار تاریخی (مطالعۀ موردی: امکان‌سنجی توسعۀ هماهنگ حفاظت آثار تاریخی و توان‌بخشی فرهنگ کاشی‌کاری در میراث معماری مکتب اصفهان). پایان‌نامۀ دکتری. دانشگاه هنر اصفهان.
ـ یوکیلهتو، یوکا. ۱۳۸۷. تاریخ حفاظت معماری. ترجمۀ محمدحسن طالبیان و خشایار بهاری. تهران: روزنه.
-De Angelis D'ossat, Guglielmo. 1978. Restauro: Architettura Sulle Preesistenze, Diversamente Valutate Nel Tempo. Palladio Roma 27(2): 51-67.
- Giovannoni, Gustavo. 1945. Il Restauro Dei monumenti. Roma: Cremonese
- Jackson, M. L. 2006. The Principles of Preservation: The Influences of Viollet, Ruskin and Morris on Historic Preservation. Oklahoma State University.
ـ Jokilehto, Jukka. 1999.A Century of Heritage Conservation. Journal of Architectural Conservation5(3): 14-33.
ـ --------- .2002.A History of Architectural Conservation. Butterworth-Heinemann, Woburn.
- --------- . 2005.Definition of Cultural heritage: References to Documents in history. ICCROM Working Group ‘Heritage and Society 4: 8.
- --------- . 2007. International Charters on Urban Conservation: Some Thoughts on the Principles Expressed In Current International Doctrine. City & Time 3, 3: 2.
- Jokilehto, Jukka andJoseph King. 2000. Authenticity and Integrity. Summary of ICCROM Position Paper.Amesterdam.
- Kulevičius, Salvijus. 2014. In Search For Cultural Heritage Authenticity Definition: History and Current Issues. Historical and Cultural Studies 1(1): 1-6.
- Nara Document on Authenticity, 1994. https://www.icomos.org/en/charters-and-texts/179-articles-en-francais/ressources/charters-and-standards/386-the-nara-document-on-authenticity-1994.
- Muñoz Viñas, S.2005.Contemporary Theory of Conservation.Oxford, London: Elsevier Butterworth Heinemann.
- Plevoets, Bie, and Koenraad Van Cleempoel. 2011. Adaptive Reuse as a Strategy Towards Conservation of Cultural Heritage: a Literature Review. Structural Studies, Repairs and Maintenance ofHeritage Architecture XII 118(12): 155-163.
ـ Rab, Samia. 1997. The"Monument" in Architecture and Conservation: Theories of Architectural Significance and Their Influence on Restoration, Preservation, and Conservation. Georgia Institute of Technology.
ـ Riegl, Alois. 1903. Moderne Denkmalkultus: Sein Wesen Und Seine Entstehung. W. Braumüller.
ـ ---------. 1982. The Modern Cult of Monuments: Its Character and Its Origin. Oppositions, 25: 20-51.
- ---------. 1996. The Modern Cult of Monuments: Its Essence and Development in Historical and Philosophical Issues, in the Conservation of Cultural Heritage: Readings in Conservation, Editors: Price NS, Kirby Talley M. Jnr. Melucco Vaccaro A. The Getty Conservation Institute.Los Angeles: J. Paul Getty Trust. 69: 83.
ـ Scott, DavidA. 2016. Art: Authenticity, Restoration, Forgery. ISD LLC.
ـ Stanley-Price, Nicholas. 2009. The Reconstruction of Ruins: Principles and Practice, [in]: Richmond A. Bracker A. Conservation: Principles, Dilemmas and Uncomfortable Truths. Elsevier/Butterworth Heinemann, London, 32-46.
ـ Stovel, Herb. 1995. Considerations in Framing the Authenticity Question for Conservation. In Nara Conferenceon Authenticity In Relation to the World Heritage Convention.Proceedings(pp. p-393).
ـ --------. 2001. The Riga Charter on Authenticity and Historical Reconstruction in Relationship to Cultural Heritage: Riga, Latvia, October 2000. Conservation and Management of Archaeological Sites 4(4): 241-244.
- -------.2007. Effective Use of Authenticity and Integrity as World Heritage Qualifying Conditions. City & Time 2(3): 21-36.
- --------.2004. Authenticity in Conservation Decision-Making: The World Heritage Perspective. Journal of Research in Architecture and Planning, 3: 1-8.
- Violet le duc, E. E.1996. Restoration, Historical and Philosophical Issues in Conservation of Cultural Heritage (p.314-318) USA: SCIENCE Press.
ـ Viollet-le-Duc, E. E.1990. [1854]. The Foundations of Architecture. Translated by Kenneth D. Whitehead.