1
دانشجوی دکتری معماری، دانشکدۀ معماری و شهرسازی، دانشگاه هنر
2
استادیار، دانشکدۀ معماری و شهرسازی، دانشگاه هنر
10.22052/jias.2023.248732.1151
چکیده
فهم ما از معماری معاصر و نسبت آن با گذشته پیشینه‌‌ای دارد که به واسطۀ افراد و عوامل زمینه‌ای گوناگون شکل‌گرفته است. یکی از کسانی که می‌توان او را نماینده نوعی از تفکر در این‌باره دانست وارطان هوانسیان است که به‌سبب چند دهه فعالیت متنوعش در سه حوزۀ نقد و تألیف، فعالیت صنفی، و طراحی ابنیه جایگاهی متمایز از سایرین دارد. در این مقاله به این پرسش پاسخ می‌دهیم که وارطان هوانسیان دربارۀ نسبت معماری زمانه‌اش با گذشته چه مواضعی داشته است. در حین این بررسی به شبکۀ اندیشه‌ها، افراد، اتفاقات، ارتباطات و دیگر عوامل زمینه آگاهانه توجه داریم تا تصویری فراتر از تک‌نگاشت یک معمار ارائه دهیم. پاسخ به پرسش تحقیق را با تمرکز بر منابع دست اول خصوصاً مقالات او پیش برده‌ایم، و به روش تاریخی روایتی از چیستی مواضع او حدفاصل دهۀ بیست تا چهل به دست داده‌ایم.
این تحقیق نشان داد گذشته در اندیشۀ وارطان به دو صورت ظاهر شده است، گذشتۀ دور و گذشتۀ نزدیک. در هر دو برهه، یعنی دهۀ بیست و چهل شمسی، گذشتۀ دور بر تمامی دوره‌های تاریخی تا دوران اوج آن یعنی دورۀ صفویه دلالت دارد. گذشتۀ نزدیک چند دهه پیش از انتشار مقاله است که مدت و دلالت آن در دو برهه با هم شباهت‌ها و تفاوت‌هایی دارد. مواضع وارطان در نسبت با گذشته در هر یک از دو برهه در نسبت با شیوۀ نوین معنی‌دار است. همچنین مواضع او با تصویری از آینده که متأثر از آرمان‌های معماری مدرن در اروپا و غرب پیوند دارد.
)