کتیبه‌های خط کوفی معقلی جلوخان مسجد جامع عباسی اصفهان: بحث در اصالت تاریخی

نوع مقاله : علمی پژوهشی

نویسندگان

1 استادیار، دانشکده معماری و شهرسازی، دانشگاه شهید بهشتی

2 دانشجوی دکتری معماری، دانشکده معماری و شهرسازی، دانشگاه شهید بهشتی

10.22052/jias.2023.246632.1080

چکیده

این تحقیق به شناسایی و سنجش اصالت تاریخی کتیبه‌های خط کوفی معقلی جلوخان مسجد جامع عباسی (شاه یا امام) اصفهان، از طریق جستجو و کاوش در عکس‌های تاریخی، اختصاص یافته است. جلوخان مسجد جامع عباسی اصفهان چندین کتیبه به خط کوفی معقلی دارد؛ اما تاکنون در هیچ تحقیقی در باب اصالت تاریخی آنها بحث نکرده‌اند. در این تحقیق این کتیبه‌ها شناسایی و با کاوش در عکس‌های تاریخی در باب اصالت آنها بحث شده است.

این تحقیق در سه گام به انجام رسیده است. در گام اول عکس‌برداری جامعی از جلوخان این بنا انجام شده است. سپس با نشاندن عکس‌ها در کنار یکدیگر و تصویری تخت از بدنه‌های جلوخان این بنا عرضه شده و ۴۶ کتیبۀ کوفی معقلی این جلوخان شناسایی و جای ‌آنها را روی تصویر تخت معین و نشانه‌گذاری شده است. سپس نقشه‌ای دو بعدی از روی تصویر تخت وضع موجود بنا تهیه شده و جای همۀ کتیبه‌های کوفی معقلی جلوخان در این نقشه نشان داده شده است. در گام دوم عکس‌های تاریخی به دست آمده از جلوخان مسجد جامع عباسی شناسایی و به ترتیب تاریخ منظم شده است. سپس عکس‌های تاریخی بر روی نقشۀ یادشده نشانده و روشن شده است که کدام کتیبه‌های کوفی معقلی جلوخان این بنا در طی زمان آسیب دیده یا فروریخته و بعداً مرمت شده است. گام دوم این تحقیق نشان می‌دهد که کدام کتیبه‌ها تا پیش از مرمت سال ۱۳۱۵ و ۱۳۱۶ش بر بدنه‌های جلوخان مسجد باقی بوده و با احتمال بیشتری اصیل است و کدامشان قطعاً اصیل نیست. در گام سوم وضع کتیبه‌هایی که تا پیش از مرمت سال ۱۳۱۵ بر بدنۀ جلوخان باقی بوده‌اند، با وضع امروزشان مقایسه و نشان داده‌ شده است که کدامشان قطعاً اصیل است و کدامشان قطعاً اصالت تاریخی ندارد. این تحقیق نشان می‌دهد که از ۴۶ کتیبۀ کوفی معقلی جلوخان مسجد جامع عباسی، ۳۴ کتیبه از نظر تاریخی اصیل‌اند، ۱۱ کتیبه قطعاً تا پیش از مرمت ۱۳۱۵ش از دست رفته بوده‌اند و از این رو اصیل نیستند، و اصالت تاریخی ۱ کتیبه نیز محتمل است.

کلیدواژه‌ها

فایل ها

اشتراک گذاری

ارجاع به این مقاله

آمار