اثر پوشش گیاهی بر تعدیل احساس گرمایی فضای باز منطقه سیستان (علمی پژوهشی)

نویسندگان

1 دانشگاه زابل

2 دانشگاه شهید بهشتی

چکیده

آسایش حرارتی در فضای باز، مبحثی است که از حدود 1970 مطرح شده است و با توجه به تفاوت‌‌هایی که با آسایش حرارتی فضای بسته دارد،  باید بر اساس شاخص‌های مناسب خود مورد سنجش قرار گیرد. همچنین ضرورت دارد که آسایش حرارتی فضای باز در هر منطقۀ جغرافیایی به‌صورت مستقل ارزیابی شود. بنابراین، هدف از این پژوهش به‌طور کلی، مطالعۀ شاخص‌های اندازه‌گیری آسایش حرارتی در فضای باز و تعیین مناسب‌ترین شاخص، و به‌طور خاص بررسی وضعیت احساس گرمایی در فضای باز در اقلیم گرم و خشک سیستان با توجه به شاخص‌ مناسب‌ و شناخت عوامل ساختاری مؤثر بر تعدیل شرایط آسایش حرارتی فضای باز است. ازاین‌رو برای مطالعه، دو سایت متفاوت از لحاظ نوع و تراکم پوشش گیاهی، تراکم ساختمانی و پوشش کف در منطقۀ سیستان در نظر گرفته شد. کار میدانی در روزهایی از ماه‌های تیر و مرداد 1395 به‌عنوان نمایندۀ ایام گرم تابستان و با فاصلۀ زمانی 3 ساعت طی روز برای اندازه‌گیری تعیین شد. مطالعه و بررسی پژوهش‌های پیشین در فضای باز نشان داد که شاخص «دمای معادل فیزیولوژیکی» (PET) مناسب‌ترین و متداول‌ترین شاخص برای ارزیابی آسایش حرارتی فضاهای باز به‌ شمار می‌رود. طبق تحلیل‌ توصیفیِ سایت‌های منتخب به‌عنوان نمایندۀ فضاهای باز منطقۀ سیستان، میزان شاخص PET سایت شمارۀ 1 که صرفاً پوشش گیاهی و فاقد ساختمان است، از سایت شمارۀ 2 که ترکیبی از پوشش گیاهی و ابنیه می‌باشد، 5/1 درجۀ سانتی‌گراد کمتر، و سایت شمارۀ 1 از شرایط آسایش بهتری برخوردار است. همچنین مشخص شد که به‌طور کلی، احساس گرمایی منطقۀ سیستان طی تابستان در وضعیت «خیلی داغ» قرار دارد و تنها در نقاطی که پوشش گیاهی سایه‌انداز و متراکم وجود داشته باشد، این وضعیت به احساس گرمایی «داغ» تعدیل می‌یابد. تحلیل استنباطی داده‌ها نیز نشان داد که بین شاخص PET و متغیرهای اقلیمیِ دمای هوا، رطوبت نسبی و میانگین دمای تابشی و عوامل ساختاریِ نوع گونۀ گیاهی و تراکم پوشش گیاهی رابطۀ معناداری وجود دارد؛ بدین نحو که در حالتی که پوشش گیاهی وجود ندارد، بیشترین میزان PET، در نقاط دارای پوشش گیاهیِ تُنُک و بوته‌ای PET متوسط و در نقاط دارای پوشش گیاهیِ درختی و متراکم کمترین میزان PET مشاهده شده است.
 

کلیدواژه‌ها