محراب‌بری در نگاره‌های تیموری (علمی پژوهشی)

نویسنده

دانشگاه کاشان

چکیده

نگاره‌‌های ایران منابعی هستند که ساختار و آرایه‌های بناهای ایران را به‌خوبی بازتاب می‌دهند. بنابراین در مقام منابع مکمل در مطالعۀ معماری ایران باید به آن‌ها رجوع و کمبودهای اطلاعاتی را جبران کرد. با چنین نگرشی، در این مقاله، آرایۀ (آذین) گچی که در نگاره‌های بهزاد و میرک‌،‌ نگارگران مکتب نقاشی هرات، بازتاب ‌یافته، بررسی و تحلیل شده است. مقالۀ حاضر نشان می‌دهد که نه در نگاره‌های تیموری و نه در بناهای باقی‌مانده از این عصر، تنگ‌بری وجود نداشته، بلکه آرایه‌ای که در نگاره‌ها ترسیم و در بناهای تیموری ایجاد‌ شده، «محراب‌بری» است. اگر نمای تنگ‌بری‌ها شبیه تنگ و صراحی است، شکل نمای طاقچه‌های محراب‌بری شبیه محراب است. بنابراین با در‌ نظر ‌گرفتن شکل محراب، این آرایۀ گچی را محراب‌بری نامیده‌اند. بر پایۀ تحلیل نگاره‌ها و خوانش متون تاریخی می‌توان گفت محراب‌بری آذینی برای آراستن عمارات مجلل همچون کاخ‌ها، کوشک‌ها، آرامگاه‌ها و نیز مکانی برای به نمایش‌ گذاردن اشیاء نفیس در برابر دیدگان مشتاق در عصر تیموری بوده است. برخی عمارات سلطنتی را که دارای آرایۀ گچی محراب‌بری بوده‌اند، می‌توان چینی‌خانه نامید.
 

 

کلیدواژه‌ها