هدف این مطالعه، تحقیق دربارۀ خاستگاه، مفاهیم و کارکردهای صوری و نمادین گنبد (برج) قابوس بر پایۀ تفسیر و تأویل کتیبۀ ده‌بخشی آن است. این تفسیر تاریخی‌ادبی تازه به بررسی فضای تاریخی شکل‌گیری بنا، بازخوانی برخی مفاهیم کتیبۀ بنا با روش لغت‌شناسی و مقایسۀ آن با کتیبۀ برخی برج‌مقابر ایران می‌پردازد. یافته‌های این مطالعه نشان می‌دهند که قابوس بن وشمگیر برای تثبیت حکمرانی خود، درست پس از زوال سامانیان و اعلان قدرت در برابر حکمرانان قدرتمندی چون آل‌بویه و دیگر معارضان، نماد اقتدار یا منشور حکمرانی خود را در مسیر گرگان [قدیم] به خراسان برافراشت. قصد اصلی قابوس از ساخت این بنا، فراتر از کارکرد تدفینی، پایه‌گذاری یادبودی جاودانه از فضایل، شکوه و در واقع جاه‌طلبی خود بوده است. به تعبیری، گنبد قابوس نمادی از تحکیم قدرت و اقتدار قابوس در عرصۀ سیاسی، و کمال و برتری او در ادب و هنر بوده است.
)