تأثیر خط کوفی بر خط کوفی بنایی و تحول آن تا آرم‌نویسی‌های امروز

نویسندگان

1 دانشکده معماری و شهرسازی، دانشگاه تربیت دبیر شهید رجائی

2 پژوهشکده هنر، معماری و شهرسازی نظر

چکیده

خط کوفی بنایی که ریشۀ آن از خط کوفی است، از تکرار واحدهای هندسی به‌صورت عمودی، افقی، موازی و غیره بر روی شبکه (مسطر) حاصل می‌شود و به‌دلیل جنبه‌های بصری منحصربه‌فرد و ارتباط تنگاتنگ آن با معماری قابلیت‌های بسیاری برای استفاده در هنر معاصر دارد. این مقاله پژوهشی است دربارۀ شناسایی عوامل تأثیرگذار بر ماندگاری خط کوفی بنایی در دورۀ معاصر و روند استفاده از آن در طراحی آرم نوشتاری، با بررسی خصوصیات ساختاری و هندسی این خط می‌توان دلیل ماندگاری آن را به‌عنوان خطی سنتی با روحیه‌ای نو بررسی کرد و این ویژگی‌ها را در طراحی آرم نوشتاری تعمیم داد. قابلیت ساختاری این خط، روابط مشخص و تعامل بین سواد و بیاض در آن، سادگی و صراحت اجزا، داشتن نظم و ترتیب منطقی، خوانایی و فارغ بودن از تغییرات ضخامت، عدم اعراب‌گذاری، داشتن پیشینۀ سنتی و ظرفیت نوگرایی بالای آن، قابلیت تغییر فضاهای مثبت و منفی و بافت‌پذیری آن، مجموعه‌ای از ویژگی‌های منحصربه‌فردی را در این خط ایجاد نموده که آن را مستعد استفاده در هنرهای تجسمی می‌کند. بر این اساس در این تحقیق به ‌روش توصیفی‌تحلیلی سعی شده تا عوامل تأثیرگذار بر ماندگاری این خط شناخته شود و روند استفاده از این قابلیت‌ها در طراحی آرم‌های نوشتاری معاصر مورد مداقه قرار گیرد. یافته‌های تحقیق نشان می‌دهد که بهره‌گیری از خطوط بنایی خصوصیت‌های ممتازی را در بر دارد که شامل سطوح تخت، حرکات عمودی، افقی، موازی و زاویه‌دارِ هندسی و ساختاری می‌باشد و توانایی بسیار زیادی در ایجاد فضاهای مثبت و منفی، قابلیت شکل‌پذیری فراوان و استعداد بسیاری در راز و رمزدار داشتن نوشته‌ها‌ دارد.

کلیدواژه‌ها