تأملاتی در تعامل با فرهنگ‌ها در زمینۀ نظریه‌‌ها و اصطلاحات، نمونه: فضا و مکان

نویسنده

دانشکده هنر و معماری

چکیده

یکی از مهم‌ترین موضوعاتی که در دوران جهانی شدن و سرعت تبادلات اطلاعات، فرهنگ جوامع و به تبع آن شیوۀ زیست و آثار آنان را تحت تأثیر خود قرار داده است، نحوۀ تأثیرپذیری آن‌ها از جوامع قدرتمند و پیشرفتۀ صنعتی می‌باشد. نکتۀ اساسی در تعاملات فرهنگی به میزان و نوع تأثیرگذاری جوامع بر فرهنگ یکدیگر بستگی دارد که به تبع آن، سلطه‌پذیری‌ها و سلطه‌گری‌ها به منصۀ ظهور می‌رسند. این سلطه‌ها الزاماً از طریق قوّۀ قهریه نبوده و از راه تبلیغ و ترویج تا تقلید و تکرار الگوهای فرهنگی و شیوۀ زیست و به تبع آن تحولات فکری نتیجه می‌شوند. ده‌ها سال است که جوامع در حال توسعه یا عقب‌ماندۀ صنعتی (به هر دلیلی) جوامع توسعه‌یافتۀ صنعتی را به‌عنوان الگوی خویش پذیرفته و سعی در تکرار و تقلید آرا و نظریه‌ها و اعمال و شیوۀ زیست آن‌ها دارند. بدون ورود در همۀ مباحثی که ممکن است در این مقوله قابل طرح باشند، در این مجال، به موضوع زمینه‌ها و معادل‌گزینی برخی تعابیر اشاره می‌شود. در واقع سؤال اصلی این است که در تعاملات با سایر جوامع، در قلمرو نظریات و آرای مطروحه و همچنین در کاربرد تعابیر و اصطلاحات، چه موضوعاتی را باید مدّ نظر قرار داد تا ضمن بهره‌گیری از دستاوردهای دانش بشری از سلطه‌پذیری فکری و فرهنگی و عملی جامعه تا حدّ امکان پیشگیری شود. در انجام تحقیق نیز روش استقرایی مدّ نظر قرار گرفته و با تحلیل مواردی خاص و مشخص از موضوعات مطرح، نتیجه‌ای عمومی استنتاج شده و سپس دربارۀ دو نمونۀ خاص (فضا و مکان) توضیحاتی ارائه خواهد شد. اهم نتایج و دستاوردهای مقاله عبارت‌اند از: تبیین فرایند تحولات فضا و تبدیل آن به مکان در شهر و ارائۀ تعاریف مراتب مختلف مکان، معرفی انواع طبقه‌بندی مکان، تبیین اشکالات ترجمه‌های جاری و لزوم ارائۀ تفسیر یا توضیح موضوعات به تناسب فرهنگ جامعۀ ایرانی و معرفی نسبت‌های مفاهیم واژگان ظاهراً معادل در دو زبان به نسبت فرهنگ‌های متفاوت آن‌ها.

کلیدواژه‌ها