The Evolution of the Faryumad Mosque emphasizing Ilkhanid-era Interventions

Authors

Abstract

The Jami Mosque of Faryumad is a two-iwan mosque in Greater Khorasan, which is located in the Jovein district, at the center of the historical village of Faryumad. Although existing studies regarding the building emphasize the existence of multiple periods of construction unanimously, there are various opinions about the date of construction, development of the building, and patrons and artisans involved in the construction It is certain, however, that there were periods of physical modifications of the original mosque and other transformations in later periods due to severe earthquakes in the region.The present study aims to investigate the date of construction of the original mosque, the history of periodic additions and physical developments, and the persons who were involved in the construction of the mosque.The main research strategy is using the descriptive-analytical approach. The researchers performed accurate field studies, comprehensive documentation of the building, follow-up studies, laboratory studies, and reviewed and analyzed existing and historical documents.According to the findings, although existing decorations reflect the Il-khanid style (fourteenth century AH), the original mosque is assumed to have been built in the Seljuk period (twelfth century AH) or earlier. Based on evidence, the original mosque had a single iwan which was destroyed by earthquakes.During the Il-khanid period, with the advent of the powerful minister Ala‘ ad-Din Mohammad Faryumadi and because of his attention to his hometown, the town gained more credibility and reflected the new minister’s glory and power. During his ministry (716-736 AH), in addition to the construction of the Shahrestan mansion (residential palace), a hospital, and a library in his hometown, he became the financial sponsor of the ambitious renovation of the old mosque. According to the inscription at the top of the magnificent mihrab on the south iwan, ‘Ali ibn Mohammad al-Mahmoud al-Jami al-Shahrestani was in charge of the restoration of the mosque.After the damages caused by an earthquake, during the interventions of the Il-khanid period, the south iwan was reconstructed and the north iwan was built for the first time, and the intact parts were preserved. Also, with the formation of the three-bay arches on the west and east sides of the courtyard, the physical structure of the building was completed and the external and internal surfaces of walls were covered with molded brickwork and delicate gypsum decorations.

Keywords

References

آمبرسیز، نیکلاس، و ملویل، چارلز. 1370. تاریخ زمین‌لرزه‌های ایران، ترجمۀ ابوالحسن رده. تهران: آگاه.
ابن اثیر، عزالدین بن حسن بن عبدالوهاب شیبانی. 1385. الکامل فی التاریخ. ترجمۀ سید محمدحسین روحانی. ۱۳۸۰. تهران: اساطیر.
ابن ‌یمین، فخرالدین محمود‌ بن یمین‌الدین طغرایی فرومدی. 1344. دیوان اشعار. تصحیح حسینعلی باستانی راد. تهران: سنایی.
اسمیت، جان ماسون. 1361. خروج و عروج سربداران. ترجمۀ یعقوب آژند. تهران: واحد مطالعات و تحقیقات فرهنگی و تاریخی.
اشمیت، اریش فردریش. 1376. پرواز بر فراز شهرهای باستانی ایران. ترجمۀ آرمان شیشه‌گر. تهران: سازمان میراث فرهنگی.
اکبری، پریوش. 1376. بررسی نقوش مساجد دورۀ خوارزمشاهی. روزنامه اطلاعات، 6 بهمن.
افرون، قدیر. 1385. سهم خراسان در پیدایش، رواج و رشد و تعالی هنر ایرانی‌ـ اسلامی. کتاب ماه هنر، ش. 91ـ91: 74ـ۸۶.
بلر، شیلا. 1387. معماری خانقاه شیخ عبدالصمد نظنزی. ترجمۀ ولی‌الله کاووسی، تهران: فرهنگستان هنر.
بویل، جان‌ اندرو. 1397. تاریخ ایران کمبریج: دورۀ مغول. ترجمۀ تیمور قادری. تهران: مهتاب.
بیهقی، ابوالحسن. 1361. تاریخ بیهق. تصحیح احمد بهمنیار. تهران: فروغی.
پطروفشکی، ایلیا. 1365. کشاورزی و مناسبات ارضی در ایران در عهد مغول. ترجمۀ کریم کشاورز. تهران: دانشگاه تهران.
پوسپورت، کیلفورد. 1371. سلسله‌های اسلامی. ترجمۀ فریدون بدره‌ای. تهران: مؤسسۀ مطالعات و تحقیقات فرهنگی.
پیرنیا، محمدکریم. 1382. سبک‌شناسی معماری ایران. به‌کوشش غلامحسین معماریان. تهران: سروش دانش.
پیرنیا، حسن. 1370. ایران باستان. تهران: دنیای کتاب.
پیرنیا، محمدکریم. 1386. معماری اسلامی. به‌کوشش غلامحسین معماریان. تهران: سروش دانش.
حافظ ابرو، شهاب‌الدین. 1390. جغرافیای خراسان (ربع هرات). تصحیح سید علی آل داوود. تهران: سخن.
حقیقت، عبدالرفیع. 1385. وزیران ایرانی از بزرگمهر تا امیرکبیر. تهران: کومش.
ـــــــ . 1390. تاریخ جنبش سربداران و دیگر جنبش‌های ایرانیان در قرن هشتم. تهران: کومش.
خواندمیر، غیاث‌الدین ‌بن همام‌الدین. 1380. تاریخ حبیب ‌السیر. تصحیح جلال‌الدین همایی. تهران: خیام.
زارعی، محمدابراهیم. 1390. فریومد و مسجدجامع آن. مطالعات باستان‌شناسی 3 (2): 93ـ۱۲۸.
زنگنه قاسم‌آبادی، ابراهیم. 1378. تاریخ و رجال شرق خراسان. تهران: خاطره.
سمرقندی، دولتشاه‌ بن بختیشاه. 1382. تذکرة الشعرا. به‌کوشش ادوارد براون. تهران: اساطیر.
شریفی، آزاده، و حسن راهنمای. 1386. بررسی نقوش مساجد دوره خوارزمشاهی. کتاب ماه هنر، ش. 109ـ110: 32ـ۴۱.
شکفته، عاطفه. 1391. بررسی ویژگی‌های شاخص بصری تزیینات گچ‌بری دورۀ ایلخانی. نشریه مطالعات معماری ایران 1 (2): 79ـ۹۸.
شیرازی، عبدالله‌ ببن فضل‌الله شیرازی. 1346. تحریر تاریخ وصاف. تصحیح عبدالحمید آیتی. تهران: بنیاد فرهنگ ایران.
عمارت خورشید، مهندسان مشاور. 1390. طرح مرمت آرکئولوژیک مسجدجامع فرومد. گزارش طرح پژوهشی. تهران: عمارت خورشید.
فریومدی، ابن یمین. 1344. دیوان اشعار. تصحیح حسینعلی باستانی راد. تهران: سنایی.
قدیانی، عباس. 1387. فرهنگ جامع تاریخ ایران: از ورود آریایی‌ها تا پایان عصر پهلوی. تهران: آرون.
کاشانی، ابوالقاسم عبدالله بن محمد. 1390. تاریخ الجایتو. تصحیح مهین حمبلی. تهران: انتشارات علمی و فرهنگی.
کیانی، محمد یوسف. 1374الف. هنر معماری در دورۀ اسلامی. تهران: سمت.
ــــــ . 1374ب. معماری و هنر ایران در دورۀ اسلامی. تهران: سمت.
گدار، آندره و دیگران. 1371. آثار ایران. ترجمۀ ابوالحسن سروقدمقدم. مشهد: مؤسسۀ چاپ و انتشارات آستان قدس رضوی.
گدار، آندره. 1347. مسجد فرومد سبزوار. ترجمۀ تقی بینش. نامه آستان قدس 4 (37): 93ـ۱۲۹.
ــــــ . 1377. هنر ایران. ترجمۀ بهروز حبیبی. تهران: دانشگاه شهید بهشتی ایران.
مستوفی قزوینی، حمدالله. 1336. نزهة القلوب. به‌کوشش محمد دبیرسیاقی. تهران: طهوری.
ملویل، چارلز. 1361. زلزله‌ها در تاریخ نیشابور. ترجمۀ ترکاندخت ثقة‌الاسلامی و باقر شیرازی. اثر 3 (7ـ9): 49ـ۷۳.
مؤلفان. 1369. تاریخ هنرهای ملی و هنرمندان ایرانی از مانی تا کمال‌الملک. تهران: شرکت مؤلفان و مترجمان ایران.
مولوی، عبدالحمید. 1370. تاریخ قومس. تهران: انتشارات کومش.
میرخواند، محمد‌ بن خاوندشاه ‌بن محمود. 1380. تاریخ روضة ‌الصفا فی سیرة ‌الانبیا والملوک والخلفا. تصحیح جمشید کیانفر. تهران: اساطیر.
ویلبر، دونالد. 1365. معماری اسلامی ایران در دورۀ ایلخانان. ترجمۀ عبدالله فریار، تهران: انتشارات علمی و فرهنگی.
Archnet.org

Files

Share

How to cite

Statistics