Effective Factors Influencing the Architecture, Formation, and Spatial Distribution of Bijar Garrus Castles during the Middle Centuries of the Islamic Era

Document Type : Original

Authors

1 PhD in Archaeology, Faculty of Art and Architecture, BuـAli Sina University

2 Professor, Faculty of Art and Architecture, BuـAli Sina University

Abstract

Architecture is one of the important perspectives of every culture in its immediate and local environment. The natural features and the special strategic location of Bijar Garrus, particularly its position along the transit route serving as a transportation corridor from the west of Iran to the northwest, made the Ismaili sect build defensive fortifications in the Islamic Middle Ages. This was due to its special environmental conditions in an attempt to spread their religion. Among these defensive fortifications, five castles have been identified in this study. The present survey is an attempt to explain the architectural features and functions of these castles and find out the location of the passages and the geopolitical and geostrategic area of ​​this region in the Islamic era (5th to 9th century AH). Like the others in the Islamic era, the castles of this region have different parts in terms of their architecture, such as the tower, the rampart, the citadel, the school house, the second defensive wall, the storage tank, and other special features. They were made of imported materials such as rubble (rubble and cut stone) and plaster mortar, and in some places, the primary construction materials were bricks, clay, and mortar. The plan of these castles does not follow a specific pattern. They were constructed mainly as defensive fortifications to deal with human invasions, provide security, and define borders. Environmental conditions, such as easy access to water and grain and remoteness from population centers, are among the various factors influencing the choice of locations for these castles. One of the features of the castles studied in this survey is that they were connected easily. The present survey's findings indicated that a linear pattern can be seen in the spatial distribution of these castles, stretching from the north of the Bijar to the southeast and drawing a path from Takht Suleiman (Azerbaijan) towards Hamedan plain. The castles of this region are comparable to the remaining castles of the Ismailis in other regions like Qoms, Qahestan, and Arjan.

Keywords

References

 احمدی نوحدانی، سیروس، و آرزو النچری چاودرچی. 1396. تأثیر شکل هندسی مرز بر امنیت مرزهای غربی ایران. فصلنامۀ تحقیقات جغرافیایی 32(4): 222ـ236 .
 الیاسوند، محمدابراهیم. 1385. بررسی باستان‌شناسی شهرستان بیجار (دهستان‌های طغامین و سیلنان). آرشیو میراث‌فرهنگی استان کردستان (منتشرنشده).
 الیاسوند، محمدابراهیم. 1386. بررسی باستان‌شناسی شهرستان بیجار (دهستان‌های سیاه‌منصور و خورخوره). آرشیو میراث‌فرهنگی استان کردستان (منتشرنشده).
 الیاسوند، محمدابراهیم. 1387. بررسی باستان‌شناسی شهرستان بیجار (دهستان‌های کرانی و گرگین). آرشیو میراث‌فرهنگی استان کردستان (منتشرنشده).
 بابک‌‌راد، جواد. 1348. دژ قمچی‌‌خای. باستان‌‌شناسی و هنر ایران، ش. 3: 64ـ71.
 بیگ محمدپور، مهدی. 1384. گزارش فصل اول کاوش‌‌های باستان‌‌شناختی امامزاده عقیل. آرشیو میراث‌فرهنگی استان کردستان (منتشرنشده).
 پوپ، آرتوراپهام، و فیلیپس اکرمن. 1387. سیری در هنر ایران (از دوران پیش از تاریخ تا امروز). ترجمۀ نجف دریابندی. تهران: علمی و فرهنگی.
 ثبوتی، هوشنگ. 1371. گزارش فصل اول بررسی شهرستان بیجار. آرشیو میراث‌فرهنگی استان کردستان (منتشرنشده).
 خطیب شهیدی، حمید. 1389. کاوش نجات‌بخشی تپه حاج نبی-چهل امیران شهرستان بیجار. آرشیو میراث‌فرهنگی استان کردستان (منتشرنشده).
 رحمانی، اسماعیل. 1392. کاوش و پیگردی قلعۀ باستانی باشقورتاران کبودرآهنگ همدان. آرشیو اداره‌کل میراث‌فرهنگی استان همدان (منتشر‌نشده).
 رضایی، محمد، عباس ایرانشاهی، و حسین تبریزی. 1383. دژهای باستانی در منطقۀ کومش. مجلۀ اثر، ش. 36: 112ـ135.
 رهبر، مهدی. 1390. گزارش مقدماتی دومین فصل گمانه‌زنی در نهاوند به‌منظور شناسایی معبد لائودیسه. آرشیو اداره‌کل میراث‌فرهنگی استان همدان (منتشر‌نشده).
 زارعی، محمدابراهیم، علی خاکسار، عباس مترجم، فرهاد امینی، و اعظم دینی. 1392. بررسی و مطالعۀ سفال‌های دورۀ ایلخانی به‌دست‌آمده از کاوش‌های باستان‌شناسی ارزانفود. مطالعات باستان‌شناسی 6(2): 73ـ90.
 زارعی، محمدابراهیم. 1399. بررسی و تحلیل حیات تاریخی شهر درگزین در دوران اسلامی (براساس مستندات تاریخی و کاوش‌های باستان‌شناسی). پژوهش‌های باستان‌شناسی ایران 2(10): 206ـ181.
 زرقانی، سید‌ هادی. 1386. عوامل ژئوپلیتیکی مؤثر بر نقش و کارکرد مرزها با تأکید بر مرزهای ایران. فصلنامۀ ژئوپلیتیک 3(2): 35ـ48.
 ساعد موچشی، امیر. 1390. گزارش لایه‌نگاری تپه کلنان بیجار. آرشیو اداره‌کل میراث‌فرهنگی، صنایع‌دستی و گردشگری استان کردستان (منتشرنشده).
 سپیدنامه، حسن، احمد صالحی کاخکی، هاشم حسینی،‌ و احمد رایگانی. 1401. قلعه‌های اسماعیلیان در کوره ارجان: پژوهش باستان‌شناختی. مجلۀ تاریخ و تمدن اسلامی 18(39): 47ـ77.
 شراهی، اسماعیل، و حسین صدیقیان. 1398. مطالعۀ باستان‌شناختی سفال‌های قرون میانی اسلامی دستکند زیرزمینی تهیق خمین. فصلنامۀ علمی مطالعات باستان‌شناسی پارسه 8(3): 158ـ141.
 شریفی، مهناز. 1396. گزارش گمانه‌زنی تپه پیر تاج (بیجار). آرشیو پژوهشکدۀ باستان‌‌شناسی (منتشرنشده).
 شریفی، فرشته، و محمدابراهیم زارعی. 1400. بررسی و مطالعۀ سفال‌های دوران اسلامی دشت قروهـاستان کردستان. فصلنامۀ علمی مطالعات باستان‌شناسی پارسه 15(5): 189ـ210.
 شعبانی، محمد. 1397. گزارش کاوش اضطراری محوطۀ میدان امام خمینی شهر همدان، آرشیو اداره‌کل میراث‌فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی استان همدان (منتشرنشده).
شیپمان، کلاوس. 1384. مبانی تاریخ ساسانیان. ترجمۀ کیکاووس جهانداری. تهران: فرزان‌روز.
 عالی، ابوالفضل. 1385. گزارش فصل دوم بررسی و شناسایی حوزۀ آبریز ابهررود. آرشیو اداره‌کل میراث‌فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی استان زنجان (منتشرنشده).
 عزیزی، اقبال. 1381. بررسی باستان‌شناسی شهرستان بیجار کردستان (مرکزی و چنگ الماس). آرشیو میراث‌فرهنگی استان کردستان (منتشرنشده).
فرجامی، محمد. 1399. دژهای اسماعیلی در خراسان جنوبی. تهران: پژوهشگاه میراث‌فرهنگی و گردشگری.
 کمالی‌زاد، ژاله. 1388. بررسی و مطالعۀ باستان‌شناختی قلعۀ خان لنجان. پایان‌نامۀ کارشناسی ارشد، آرشیو کتابخانۀ دانشکده ادبیات دانشگاه تهران (منتشرنشده).
 گودرزی، محمدمهدی، مریم محمدی، و مصطفی رضایی. 1400. طبقه‌بندی و گونه‌شناسی سفال‌های نقش‌کنده در گِلابه (اسگرافیاتو) شهر بروجرد (براساس سفال‌های مکشوفه از محوطۀ مسجدجامع و لایه‌های بافت قدیم شهری. نگره، ش. 58: 121ـ133.
 مبینی، مهتاب، طیبه شاکرمی، و اکبر شریفی‌نیا. 1397. بررسی تطبیقی تزیینات گچ‌بری مسجد سیمره با مسجد نه گنبد بلخ و سامرا از دورۀ عباسی. نشریۀ هنرهای زیبا ـ هنرهای تجسمی 23(1): 61ـ72.
 مترجم، عباس. 1389. گزارش فصل اول کاوش نجات‌بخشی Tal 12 تپه قشلاق غربی (دیونه)چهل امیران. آرشیو پژوهشکدۀ باستان‌شناسی منتشرنشده).
 مستوفی، حمدالله. 1364. تاریخ گزیده. به اهتمام عبدالحسین نوایی. تهران: امیرکبیر.
 محمدی، مریم، و محمد شعبانی. 1395. معرفی و تحلیل سفال‌های دوران اسلامی محوطۀ زینوآباد ـ بهار، همدان. پژوهش‌های باستان‌شناسی ایران 11(6): 135ـ150.
 محمدی، مریم، و مصطفی رضایی. 1400. بررسی و تحلیل گونه‌شناسی سفال‌های محوطۀ انداجین دشت همدان در ادوار سلجوقی و ایلخانی. مطالعات باستان‌شناسی دوران اسلامی 3(2): 95ـ116.
 محمدی‌فر، یعقوب. 1389. کاوش نجات باستان‌شناسی تپۀ روبه‌روی آسیاب رضا (حوضۀ آبگیر سد تلوار). آرشیو میراث‌فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی کردستان (منتشرنشده).
 محمودی‌نسب، علی‌اصغر، رضا مهرآفرین، و محمد فرجامی. 1398. تأثیر محیط جغرافیایی و فرهنگ بر شکل‌گیری قلاع اسماعیلی، مطالعۀ موردی: قلعه کوه زُردان شهرستان زیرکوه. فصلنامۀ علمی مطالعات باستان‌شناسی پارسه 3(7): 94ـ77.
 مرتضایی، محمد. 1386. مطالعۀ زیرساخت‌های طبیعی و فرهنگی در شکل‌گیری شهر گرگان (جرجان) در دورۀ اسلامی با مطالعۀ موردی کاوش در محوطۀ شهر اسلامی گرگان (جرجان). رسالۀ دکتری. استاد راهنما: محمدیوسف کیانی. تهران: دانشگاه تربیت مدرس (منتشرنشده).
 مهجور، فیروز، محمد ابراهیم‌نیا، و حسین صدیقیان. 1390. بررسی باستان‌شناسی سفال‌های دورۀ اسلامی محوطۀ باستانی نچیر خانلق ری. مطالعات باستان‌شناسی 4(3): 173ـ192.
 نظر‌ی ارشد، رضا. 1391. بررسی، شناسایی و مستندسازی تکمیلی آثار باستانی شهرستان همدان (بخش مرکزی) و شهرستان تویسرکان. آرشیو اداره‌‌کل میراث‌فرهنگی استان همدان (منتشرنشده).
نعمتی، محمدرضا. 1391. بررسی سفال‌های اسامی محوطۀ زلف‌آباد فراهان، استان مرکزی (فصل اول کاوش). مجلۀ باستان‌شناسی ایران، ش. 3: 1۲۵ـ1۳۸.
نعمتی، محمدرضا، اسماعیل شراهی، و علی صدرائی. 1399. پژوهشی در سفالینه‌های قالب‌زدۀ محوطۀ زلف‌آباد فراهان. پژوهش‌های باستان‌شناسی ایران 26(10): 119ـ140.
وقایع‌نگار کردستانی، علی‌اکبر. 1381. حدیقۀ ناصریه. به کوشش محمد رئوف توکلی. تهران: توکلی.
ولی‌پور، حمیدرضا. 1399. گزارش کوتاه فصل نخست کاوش لایه‌نگاری تپۀ قلعه بالا بیجار کردستان. مجموعه مقالات کوتاه هجدهمین گردهمایی سالانۀ باستان‌شناسی ایران: 898ـ878.
ویلی، پیتر. 1386. آشیانۀ عقاب قلعه‌های اسماعیلیه در ایران و سوریه. ترجمۀ فریدون بدره‌ای. تهران: فرزان‌روز.
هژبری، علی. 1385. کاوش توصیفی مقدماتی کاوش لایه‌نگاری شبستان مسجدجامع همدان. آرشیو میراث‌فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی استان همدان (منتشرنشده).
AlـHarithy, Howayda Nawwaf. 2002. The Culture of Design an Production in Abbasid Samarra. Proceedings of DETC, ASME Design Engineering Technical, Conferences and Computer and Information in Engineering Conference, Montreal Canada 1ـ5.
  Danti, M. D. 2004. The Ilkhanid heartland: Hasanlu Tepe (Iran) Period I. Hasanlu excavation Report II. Iniversity Museum Monograph 120, Philadelphia: University of Pennsylvaina Museum.
Dimand, Maurice. 1937. Studies in Islamic ornament: some aspects of oma yid and early abbasid ornament, Ars islamica (4): 293ـ337.
Haddon, R. A. W. 2011. Fourteenth century fine glazed wares produced in the Iranian world, and comparisons with contemporary ones fromthe Golden Horde and Mamlūk Syria/Egypt. Ph. D. Thesis. SOAS, University of London.
 Herzfeld, Ernst. 1923. Der Wandschmuck Bauten von Samarra und seine Ornamentik, Verlag Dietrich Reimer Ernstvohsen, Berlin.
Guilbert, H. 1984. Les niveaux is islamiques du secteur ApadanaـVille Royale. D. A. F. I. 14 Impime En France. Imprimeur n432.
Huff, D. 2011. http://www. iranicaonline.org/articles/architectureـiiiـ Naumann, R 1977. Die ruinen von Tachtـe Suleiman und Zendanـe Suleiman. Berlin: Reimer.
 Kroger, J. 1995. Nishapur: Glass of the Early Islamic Period. New York: The Metropolitan Museum of Art.
Saed Mucheshi. A. Elyasvand. M. Fizi. S. Esnaashari. A. Behnia. A. (2022), Qaleh Qamchoqi: An Archaeological  Investigation Into A Defensive Castie  In The ProvinceOf Kurdistan, Iran, Iranica Antiqua (LVII): 113ـ145.
Schnyder, R. 1974. Medieval Incised and Carved Wares from North West Iran. In: The Art of Iran and Anatolia from the11th to 13th Century. William Watson, ed. London: 85ـ95.       
Swiny, Stuart. 1975. Survey in NorthـWeast Iran 1971 East and West 25(1ـ2): 77ـ98.
atson, O. 2004. Ceramics from Islamic Lands. London: Thames.
Wilkinson, Charles K. 1973, Nishapur: Pottery of the Early Islamic Perio. New York: The Metropolitan Museum of Art.
Journal of Iranian Architecture Studies
Volume 13, Issue 25
August 2024
Pages 211-235

Files

Share

How to cite

Statistics