Qajar Underglazed Tiles in the Mosque and Imamzada of Murcha-Khurt Castle

Document Type : Original

Authors

1 MA. In Islamic Art, University of Kashan

2 Associate Professor, Faculty of Architecture and Art, , University of Kashan

Abstract

The mosque and Imamzada of Murcha-Khurt castle were tiled during the reign of Fath‘Ali Shah. After the flood of 1956, some of the tiles of both buildings were destroyed. During the repairs in 1991, almost all the tiles of Imamzada were removed. Sixty-four pieces of them were installed irregularly on the walls of the iwan, about 250 pieces were kept in storage, and at least 130 pieces were transported to the mosque for completion of the walls. Their tiles fell, and some were destroyed. Based on the field study, this article tries to answer questions such as the tiles' themes, stylistic features, and identification of patron and tile makers. The importance of this article is not only in the publication of Imamzada tiles for the first time but also in the fact that some of them were destroyed after the completion of this research. The findings reveal that the tiling of the mosque and Imamzada was done in 1232 AH by the patronage of Haji Sulayman ibn Haji Ibrahim, who may have been the patron of the tiles of the Qajar iwan of Imamzada Harun Vilayat in Isfahan.  Abulhasan ibn Ustad Mahdi Sabbaj made the mosque tiles, and their painting subject is limited to vegetal and floral motifs. The Imamzada tiles are the work of his brother Hassan ‘Ali and contain a wide range of vegetal, human, animal, and architectural motifs. They can be considered as a real example of popular art.

Keywords


 ابن‌رسته، احمد بن عمر. (1365). الاعلاق النفیسه. ترجمۀ حسین قره‌چانلو. تهران: امیرکبیر.
 ابن‌خردادبه، عبدالله بن عبدالله. (1371). مسالک و ممالک. ترجمۀ سعید خاکرند. تهران: مؤسسۀ مطالعات و انتشارات تاریخی میراث ملل.
 احمدی، عباسعلی. (1388). فضا و جامعه در شهرک‌های اقماری اصفهان-عصر صفوی: مطالعۀ موردی مورچه‌خورت و قورتان. رسالۀ دکتری منتشرنشده. دانشگاه تهران.
 احمدی، عباسعلی (1398). بررسی الگوهای تزیینی و روند آرایه‌های معماری بناهای دشت برخوار در دورۀ اسلامی. نگارینۀ هنر اسلامی، ش. 18: 71ـ87.
 اصفهانی، محمدمهدی بن محمدرضا. (1368). نصف جهان فی تعریف الاصفهان. تصحیح منوچهر ستوده. تهران: امیرکبیر.
 افشار، ایرج (1353). شعر‌های پایان نسخه، دعا در حق نویسنده و دارنده و خواننده و گیرندۀ کتاب. هنر و مردم، ش. 139: 7ـ19.
 اکبری، عباس. (1394). خمیر سنگ. تهران: باقری.
 اولویه، گیوم آنتوان. (1371). تاریخ اجتماعی - اقتصادی ایران در دوران آغازین عصر قاجاریه، سفرنامۀ اولیویه. ترجمۀ محمد طاهر میرزا. تصحیح غلامرضا ورهرام. تهران: اطلاعات.
 تاورنیه، ژان باتیست. (1336). سفرنامۀ تاورنیه. ترجمۀ ابوتراب نوری. تجدید نظر و تصحیح حمید شیرانی. تهران: سنایی.
 دآلمانی، هانری رنه. (1378). سفرنامه از خراسان تا بختیاری. ترجمۀ غلامرضا سمیعی. تهران: طاووس.
 دهخدا، علی‌اکبر. (1377). لغت‌نامۀ دهخدا. تهران: دنیای کتاب.
 سدیدالسلطنه، محمدعلی خان. (1362). التدقیق فی سیر الطریق. تصحیح احمد اقتداری. تهران: بهنشر.
 سیدی ساروی، مجید. (1389). امکان‌سنجی احیای ارگ تاریخی مورچه‌خورت. پایان‌نامۀ منتشرنشدۀ کارشناسی ارشد، دانشگاه هنر اصفهان.
 شاردن، ژان. (1336). سیاحت‌نامۀ شاردن. ترجمۀ محمد عباسی. تهران: مؤسسۀ مطبوعاتی امیر‌کبیر.
 گلستانه، ابوالحسن بن محمد امین. (2536). مجمل التواریخ، رویدادهای 35 سالۀ پس از نادرشاه. به اهتمام مدرس رضوی. تهران: دانشگاه تهران.
 محمدی آئین، شهرزاد، علی‌اکبر جعفری، و علی‌اکبر کجباف (1402). تأثیر بحران‌های طبیعی بر وضعیت روستاییان استان اصفهان در دورۀ پهلوی (1304ـ1357). پژوهش‌های علوم تاریخی، ش. 33: 93ـ126.
 مستوفی، حمدالله. (1362). نزهة القلوب، مقالة الثلاثه در صفت بلدان و بقاع. به اهتمام گای لیسترانج. تهران: دنیای کتاب.
 منوچهری، محمدرضا. (1387). قلعۀ تاریخی مورچه‌خورت دروازۀ ورودی به پایتخت کهن ایران. تهران: سمیرا.
 موریه، جیمز. (1386). سفرنامۀ جیمز موریه در 1808 و 1809م (سفر یکم). ترجمۀ ابوالقاسم سرّی. تهران: توس .
 موسوی‌ویایه، انسیه‌سادات، و عباس اکبری. (1399). بازترجمۀ رسالۀ سفالگری استاد علی‌محمد اصفهانی، در: مجموعه مقالات سیاه‌قلم (احوال و آثار استاد علی‌محمد اصفهانی). به‌ کوشش مهدی مکی‌نژاد، 243ـ271. تهران: مؤسسۀ تألیف، ترجمه و نشر آثار هنری متن.
 مهرمند، فریبا، و علی‌اکبر خدری‌زاده. (1397). فرایند ایجاد و تغییر لباس نظامیان عصر قاجار. تاریخ و فرهنگ، ش. 100: 111ـ132.
 میش‌مست‌نهی، مسلم، و محمد مرتضوی. (1390). سیر تحول، بررسی تاریخی و طبقه‌بندی کاشی‌های زیرلعابی در ایران. هنرهای زیبا- هنرهای تجسمی، ش. 46: 35ـ46.
 هدایت، صادق (1311). اصفهان نصف جهان. تهران: چاپخانۀ فردین و برادر.
 Farhad, Massumeh, and Serpil Bağcı. (2009). Falnama: The Book of Omens. London: Thames & Hudson.