Revisiting khashkhashi's Definition and Structural Role in the Design of Detached Double-shell Pyramidal and Cone-shaped Domes, the Historical City of Kashan

Document Type : Original

Authors

1 Assistant Professor, Faculty of Architecture and Urban Planning, Shahid Beheshti University

2 Master's Degree in Restoration of Historical Monuments and Urban Fabrics, Faculty of Architecture and Urban Planning, Shahid Beheshti University

Abstract

Stiffeners, known as khashkhāshi in Farsi, are structural elements positioned within the interspace of double-shell domes. While prior studies have focused on stiffeners in onion-shaped double-shell domes, limited research has examined their role in pyramidal or cone-shaped double-shell domes, referred to as rok domes in Farsi. This article addresses this gap by (1) providing a comprehensive definition of stiffeners in detached double-shell rok domes through an analysis of their morphology and (2) identifying their structural role within this dome type. The historical city of Kashan was selected for this study due to the significant number and variety of rok dome cases. Ten cases, located both within and beyond Kashan's historical city walls, were chosen for examination. In the initial phase, six examples documented in monographic research, which allow for direct field observation and demonstrate a variety of khashkhāshi combinations and designs, were selected. Subsequently, data on the architectural design and structural characteristics of khashkhāshi in these selected cases were gathered through direct observation, field surveys, and supplementary library and archival research. In the third stage, a three-dimensional model of the stiffener structures was created using advanced architectural drawings to facilitate comparative analysis. Finally, applying a descriptive-analytical method, the study compares khashkhāshi designs based on quantity, position, dimensions, shape, and construction techniques. This approach introduces a revised definition of khashkhāshi in rok domes, highlighting three distinct structural forms that fulfill varied roles. Unlike onion-shaped double-shell domes, where khashkhāshi often function as buttresses, rok domes predominantly function as stiffeners for the dome's neck and outer shell. These findings enhance the understanding of khashkhāshi structural behavior, specifically in rok double-shell domes, and are not directly applicable to the analysis of individual cases.

Keywords

References

 پوپ، آرتور. 1390. معماری ایران. ترجمۀ غلامحسین صدری افشار. تهران: دات.
 پیرنیا، محمدکریم. 1370. گنبد در معماری ایران. اثر، ش. 20: 5ـ۱۵۵.
 حاجی‌قاسمی، کامبیز. 1389. گنجنامه: امامزاده‌ها و مقابر (بخش اول). ج 11تا۱۳. تهران: مرکز نشر آثار علمی دانشگاه شهید بهشتی، مرکز اسناد و تحقیقات دانشکده معماری و شهرسازی.
جیحانی، حمیدرضا، محمد مشهدی، حانیه اویسی، و آذین زیلوچیان مقدم. ۱۳۹۹. مطالعۀ مرکزمحلۀ پنجه‌شاه کاشان با تأکید بر نقش زیارتگاه و عناصر معماری و شهری پیرامون. کاشان‌شناسی، ش. ۱: ۴۳۳ـ۴۳۸.
 صفائی‌پور، هادی. 1401. خشخاشی در گنبدهای دوپوستۀ گسستۀ نار: تعریفی تازه براساس مطالعۀ شکل سازه‌ای. صفه، 32 (1): 115ـ130.
 صفائی‌پور، هادی. 1397. مستندنگاری، شناخت و تحلیل عناصر سازه‌ای و فنون ساختمانی بنای گنبد قابوس. طرح پژوهشی برای پایگاه میراث جهانی گنبد قابوس. سازمان میراث‌فرهنگی، صنایع‌دستی و گردشگری استان گلستان.
 گدار، آندره و دیگران. 1367. آثار ایران. ج 4. ترجمۀ ابوالحسن سرومقدم. مشهد: بنیاد پژوهش‌های اسلامی آستان قدس رضوی.
گلمبک، لیزا و دیگران. 1374. معماری تیموری در ایران و توران. ترجمۀ کرامت‌الله افسر و یوسف کیانی. تهران: سازمان میراث‌فرهنگی کشور.
 مرکز اسناد و تحقیقات دانشکده معماری و شهرسازی. عکس هوایی شهر تاریخی کاشان در سال 1335. تهران: دانشگاه شهید بهشتی.
 مشکوتی، نصرت‌الله. 1345. جرجان-گنبد قابوس. هنر و مردم، ش. 51: 3۳ـ۹3.
 معماریان، غلامحسین. 1391. معماری ایران: نیارش. تدوین هادی صفائی‌پور. تهران: گلجام.
 مهندسان مشاور شهر و خانه. 1376. نقشۀ کاشان قدیم. تهران: دفتر بهسازی و نوسازی شهری وزارت مسکن و شهرسازی.
 نراقی، حسن. 1348. آثار تاریخی کاشان و نطنز. تهران: انجمن آثار و مفاخر فرهنگی.
 ولی‌بیگ، نیما، ساناز رهروی پوده، و افروز رحیمی آریایی. ۱۳۹۵. تحلیل جزئیات هندسى و اجرایی در گنبدهاى دوپوستۀ گسستۀ نار شاخص شهر اصفهان نمونه‌های مطالعاتی: گنبدهای مسجدجامع عباسی، آرامگاه درب امام، مدرسۀ چهارباغ و کلیسای بیت‌اللحم. صفه، ۲۶ (۲): ۸۵ـ۱۰۴.
 ویلبر، دونالد. 1365. معماری اسلامی ایران در دورۀ ایلخانان. ترجمۀ عبدالله فریار. تهران: وزارت فرهنگ و آموزش عالی، شرکت انتشارات علمی و فرهنگی.
 همایونفر، علیرضا. 1352. نقشۀ مقبرۀ امامزاده حسن‌بن‌موسی (میرنشانه) کاشان. کاشان: دفتر فنی سازمان ملی حفاظت از آثار باستانی ایران.
هنرفر، لطف‌الله. 1350. گنجینۀ آثار تاریخی اصفهان: آثار باستانی و الواح و کتیبه‌های تاریخی در استان اصفهان. ج ٢. تهران: چاپخانۀ زیبا.
Byron, Robert, Arthur Upham Pope, and Phyllis Ackerman (eds.). 1981. Timurid Architecture: General Trends. In A Survey of Persian Art, from Prehistoric Times to the Present. Arsha: SoPA.
Petruccioli, Attilio et. al. 2018. Kashan an Iranian city in change: religious monumental buildings in Kashan. Germany, pp 107-141.
Safaeipour, Hadi, Akbar H. E. Zargar, and Sajedeh Goudarzi. 2011. Typology of Khashkhashies (Stiffeners) in Discontinuous Double-Shell Domes. Domes in the world conference, Florence, pp. 1-19.
Safaeipour, Hadi, Roham Afghani Khoraskani & Afsane Alizadegan. 2022. Khashkhāshī in the design of Iranian detached double-shell onion domes: classification and preliminary assessment of structural role. Architectural Science Review.
Stronach, David, and T. Cuyler Young. 1966. Three Seljuq Tomb Towers. Journal of the British Institute of Persian Studies 4 (1): 1-20.
Journal of Iranian Architecture Studies
Volume 13, Issue 25
August 2024
Pages 5-25

Files

Share

How to cite

Statistics