From Nasseri to Ahvaz: Rereading the Experience of Modernity in an Iranian City during the Qajar Era

Document Type : Original

Authors

1 Assistant Professor, Faculty of Civil Engineering and Architecture, Shahid Chamran University of Ahvaz

2 Ph.D. candidate, School of Architecture, University of Tehran

Abstract

Although more than a hundred years have passed since the introduction of “modernity” in Iranian urban planning, research on the relationship between modernity and urban planning in contemporary Iran dates back all but thirty years. The research work comprises the field of “Contemporary Architecture and Urban Planning in Iran,” although there are some limitations. The majority of studies are specific to Tehran and the evolution during the Qajar era is mostly underestimated in this field, leading to the oversight or underestimating of a part of Iran’s contemporary architectural and urban planning heritage. One of the ways to address these limitations is to focus on the urban modernization in places far from the center, also called “peripheral areas” in contemporary Iran. For this, the present article investigates the city of Ahvaz as one of the lesser-known legacies of contemporary urbanism in Iran. After the destruction of the ancient town of Ahvaz during the fourth-fifth centuries SH, its rebirth and redevelopment took place in the Qajar era. At that time, with the revival of shipping on the Karun River, the Qajars planned to establish a port near the ancient town, which became the core of modern Ahvaz. This article examines the experience of this renaissance and its connection with the phenomenon of modernity. The descriptive-historical research method was employed, exploring a collection of text documents and drawings from the early years of the city’s establishment, which were used to provide a first-hand account of the process of the emergence and early development of modern Ahvaz. The present narrative shows that Ahvaz should be considered a symbol of urban modernity in contemporary Iran. In addition, this study shows that while urban modernization in Iran during the Qajar era is mainly considered imitative or exogenous, in Ahvaz it was closer to a kind of spontaneous or endogenous process.

Keywords

References

اعتصام، ایرج. 1374.  بررسی تطبیقی معماری و شهرسازی معاصر ایران با اروپا. در مجموعه مقالات کنگرۀ تاریخ معماری و شهرسازی ایران؛ ارگ بم-کرمان. به کوشش باقر آیت‌الله‌زاده شیرازی، 89ـ110. تهران: سازمان میراث فرهنگی کشور.
 امام شوشتری، سید محمدعلی. 1331. تاریخ جغرافیایی خوزستان. تهران: امیرکبیر.
 اورکاد، برنار. 1379. تغییرات بافت شهری در ایران. ترجمۀ حسین سامعی. در ایران و مدرنیته؛ گفتگوهایی با پژوهشگران ایرانی و خارجی درزمینۀ رویارویی ایران با دستاوردهای جهان مدرن. به ‌کوشش رامین جهانبگلو، 65ـ75. تهران: گفتار.
بانی‌مسعود، امیر. 1388. معماری معاصر ایران. ویراستۀ علیرضا سیداحمدیان و حمید خداپناهی. تهران: هنر معماری قرن.
برمن، مارشال. 1380. تجربۀ مدرنیته. ترجمۀ مراد فرهادپور. تهران: طرح نو.
پوراحمد، احمد، بهار حبیبیان، و محمدرضا احمدنیا. 1395. تحلیل کالبدی شهر اهواز. باغ نظر 13 (39): 25ـ38.
جابری‌مقدم، هادی. 1389. شهر و مدرنیته. تهران: فرهنگستان هنر.
چریکف. 1358. سیاحتنامۀ چریکف. ترجمه و تصحیح علی‌اصغر عمران. تهران: سهامی کتاب‌های جیبی.
حبیبی، سید محسن. 1373. نخستین پژواک مدرنیته در ایران. در گفتگو، ش. 3: 138ـ152.
حبیبی، سید محسن. 1389. شرح جریان‌های فکری معماری و شهرسازی در ایران معاصر. تهران: دفتر پژوهش‌های فرهنگی.
دیولافوا، مادام ژان. 1371. ایران، کلده و شوش. ترجمۀ شادروان علی‌محمد فره‌وشی. به‌ کوشش دکتر بهرام فره‌وشی. تهران: دانشگاه تهران.
سجادیان، ناهید، مرتضی نعمتی، صفیه دامن‌باغ، و علی شجاعیان. 1395. تحلیلی بر رشد سریع شهرنشینی و کیفیت زندگی در کلان‌شهر اهواز. جغرافیا و آمایش شهری منطقه‌ای 6 (18): 187ـ214.
صارمی، علی‌اکبر. 1374. مدرنیته و رهاوردهای آن در معماری و شهرسازی ایران. گفتگو، ش. 10: 57ـ۷۱.
طایی، رضا. 1395. تأثیر احداث سد کارون بر تأسیس شهر ناصری و توسعۀ شهر اهواز. فصلنامۀ جندی‌شاپور 2 (8): 41ـ۵۶.
علم، محمدرضا، و عصمت بابادی. 1394. تأثیر اقدامات شرکت نفت ایران و انگلیس در ساختار اقتصادی، عمرانی و فرهنگی اهواز. فصلنامۀ گنجینۀ اسناد 25 (1): 5ـ28.
فریدالملک، میرزا محمدعلیخان. 1354. خاطرات فرید. گردآورنده: مسعود فرید (قراگوزلو). تهران: زوار.
قائم‌مقامی، جهانگیر. 1347. تطورات نام خوزستان. بررسی‌های تاریخی، ش. 18: 171ـ184.
قبادیان، وحید. 1391. سبک‌شناسی و مبانی نظری در معماری معاصر ایران. تهران: علم معمار.
قبادیان، وحید،و سمیرا قبادیان. 1383. معماری در دارالخلافۀ ناصری: سنت و تجدد در معماری معاصر تهران. تهران: پشوتن.
قراگوزلو، حاجی عبدالله خان امیرنظام. 1382. مجموعه آثار. تصحیح عنایت‌الله مجیدی. تهران: میراث مکتوب.
کسروی، احمد. 1384. تاریخ پانصدسالۀ خوزستان. تهران: دنیای کتاب.
کیانی، مصطفی. ۱۳۸۳. معماری دورۀ پهلوی اول: دگرگونی اندیشه‌ها و پیدایش و شکل‌گیری معماری دورۀ بیست‌سالۀ معاصر ایران 1299ـ1320. تهران: مؤسسۀ مطالعات تاریخ معاصر ایران.
گیدئون، زیگفرید. 1391. فضا، زمان و معماری. ترجمۀ منوچهر مزینی. تهران: علمی و فرهنگی.
لوریمر، جان‌گوردون. 1390. تاریخ خوزستان. ترجمۀ محمد جواهرکلام. تهران: کویر.
مال‌عزیزی، مهرداد. 1371. مجموعۀ شهرهای ایرانی؛ اوکسین ‌یا اهواز امروزین. مجلۀ معماری و شهرسازی 5 (19 و 20): 22ـ۲۵.
 مختاری، اسکندر. 1390. میراث معماری مدرن ایران. ویراستۀ میترا طاهری‌لطفی. تهران: دفتر پژوهش‌های فرهنگی.
 مجتهدزاده، روح‌الله، و زهرا نام‌آور. 1385 اهواز میراث ناشناخته. مجلۀ اثر 27 (40 و 41): 2۲۷ـ2۳۹.
 مجتهدزاده، روح‌الله، و زهرا نام‌آور. 1394. در جست‌وجوی هویت شهری اهواز. تهران: مرکز تحقیقات راه، مسکن و شهرسازی.
مدنی‌پور، علی. ۱۳۸۷. تحول و تداوم مفهوم شهر. در شهرسازی و معماری هفت شهر 2 (25 و 26): 32ـ37.
 مقتدر، رضا. 1372. دوران صدسالۀ تجدد در معماری و شهرسازی ایران. ایران‌نامه، 11 (2): 259ـ270.
 مقصودی، امین. 1398. یکجانبه‌گرایی مدرنیستی و سیاست‌های توسعۀ شهری ایران معاصر. مجلۀ منظر، ش. 48: 6ـ13.
 میرزا تقی‌خان کاشانی. 1370. گنج شایگان. به اهتمام جمشید مظاهری. نشریۀ دانشگاه ادبیات و علوم انسانی 2 (3): 127ـ۲۰۶.
 میلانی، عباس. 1380. تجدد و تجدد ستیزی در ایران. تهران: اختران.
 نجم‌الملک، حاج عبدالغفار. 1362. سفرنامۀ خوزستان. به‌ کوشش محمد دبیرسیاقی. تهران: علمی.
 نجم‌الملک، حاج عبدالغفار. 1386. سفرنامۀ دوم نجم‌الدوله به خوزستان. تصحیح احمد کتابی. تهران: پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی.
 نظام‌السلطنه مافی، حسین‌قلی خان. 1362. خاطرات و اسناد حسین‌قلی‌خان نظام‌السلطنه مافی. به کوشش معصومه نظام‌مافی و منصوره اتحادیه. تهران: تاریخ ایران.
 ویلسون، سرآرنولد. 1396. جنوب غرب ایران؛ یادداشت‌های روزانۀ یک افسر دیپلمات. ترجمۀ فریور جوانبخت موثق. تهران: پیام امروز.
 همدانی، علی‌کرم. 1387. اهواز؛ بخش اول: نام‌گذاری و تاریخ. دایره‌المعارف بزرگ اسلامی. ج10. به کوشش محمدکاظم موسوی‌بجنوردی. 282ـ284. تهران: مرکز دایرة‌المعارف بزرگ اسلامی.
Baring. 1882. Karun River: Memorandum by Mr Baring. British Library: India Office Records and Private Papers, IOR/L/PS/18/C36, in Qatar Digital Library <https://www.qdl.qa/archive/81055/vdc_100000000833.0x000073> [accessed 22 January 2023]
Bell, Mark Sever. 1885. Military report on sough-west Persia; British Library: India Office Records and Private Papers. in Qatar Digital Library https://www.qdl.qa/en/archive/81055/vdc_100000000239.0x00012f. [accessed 22 January 2023]
Curzon, H. G. N. 1892. Persia and the Persian Question. British Library: India Office Records and Private Papers, IOR/L/PS/20/C43/2, in Qatar Digital Library <https://www.qdl.qa/archive/81055/vdc_100023031234.0x000001> [accessed 22 January 2023]
De Morgan, J. 1895. Mission Scientifique en Perse. Tome Second. Paris: Ernest Leroux.
Durand, E. R. 1902. An Autumn Tour In Western Persia. Westminster: Archibald Constable & Co Ltd.
File 26/94(F26). Mohammerah; Shaikh Khazal’s offer re: building of Ahwaz Consulate, British Library: India Office Records and Private Papers, IOR/R/15/1/384. In Qatar Digital Library. https://www.qdl.qa/archive/81055/vdc_100000000193.0x000165.{accessed 12 Agust 2021}.
Rawlinson, Henry. C. 1882. Karun River: Memorandum by Sir H Rawlinson. British Library: India Office Records and Private Papers, IOR/L/PS/18/C35, in Qatar Digital Library <https://www.qdl.qa/archive/81055/vdc_100000000833.0x00006e> [accessed 22 January 2023]
Sarkhosh, Rezvan. (2018).’Shaping Ahwaz’ Transitional oil Modernity; at the Crossroads of Oil Flows and International Planning Exchanges. The 18th International Planning History Society Conference. Japan. YokohamaDurand, E. R. 1902. An Autumn Tour In Western Persia. Westminster: Archibald Constable & Co Ltd.
Schindler, 1878. A General Chart of the part of the Karun River about Awaz, including the Bund and of the River Karun and Dizful Aubi Gargar Canal', British Library: India Office Records and Private Papers, in Qatar Digital Library <https://www.qdl.qa/archive/81055/vdc_100085320957.0x000002> [accessed 22 January 2023]
Shahbaz, Shahnavaz. 2005. Britain and the Opening up of South-West Persia (1880-1914):  A Study of Imperialism and Economic Dependence. London and New York:  Routledge.
St John. O. 1882. Karun River: Note by Sir O St John. British Library: India Office Records and Private Papers, IOR/L/PS/18/C37, in Qatar Digital Library <https://www.qdl.qa/archive/81055/vdc_100000000833.0x000074> [accessed 22 January 2023]
Vuurman, Corien J.M.(2011). Nineteenth-Century Persia in Photographs of Albert Hotz. Rotterdam: International Qajar studies Association.
URL 1: British Library: India Office Records and Private Papers, IOR/L/MIL/17/15/9, f 89, in Qatar Digital Library <https://www.qdl.qa/archive/81055/vdc_100048990082.0x0000b7> [accessed 12 August 202
URL 2: British Library: India Office Records and Private Papers, IOR/R/15/1/384, f 16, in Qatar Digital Library <https://www.qdl.qa/archive/81055/vdc_100023555826.0x00002b> [accessed 12 August 2023
URL 3: British Library: India Office Records and Private Papers, IOR/L/MIL/17/15/15, f 11, in Qatar Digital Library <https://www.qdl.qa/archive/81055/vdc_100043707877.0x00001b> [accessed 12 August 2023
Journal of Iranian Architecture Studies
Volume 12, Issue 24
April 2024
Pages 109-128

Files

Share

How to cite

Statistics